آسیب‌شناسی صادرات صنایع‌دستی ایران در شرایط تحریم

ارزش‌های هنری و فرهنگی در کنار ارزش افزودۀ زیاد و ارزآوری بالا، صنایع‌دستی را به یک کالای ایدئال صادراتی تبدیل می‌کند. مقالۀ‌ حاضر با هدف کمک به وضعیت نابسامان صادرات صنایع‌دستی، برای آسیب‌شناسی و شناخت مشکلات صادرات صنایع‌دستی ایران در شرایط تحریم و پیشنهاد راه‌حل‌هایی برای رفع و بهبود آنها شکل گرفته است. این پژوهش کیفی و توصیفی‌تحلیلی است که با هدف کاربردی نگارش شده و برای جمع‌آوری داده‌ها از مطالعات کتابخانه‌ای و روش میدانی به‌شکل مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته استفاده شده و روش تحلیل آن، روش مضمون (تماتیک) است. حوزۀ میدان پژوهش شامل تولیدکنندگان، صادرکنندگان و مسئولان صنایع‌دستی است که با توجه به سطح اشباع داده، با روش نمونه‌گیری هدفمند بر اساس موارد بارز 10 نفر برای مصاحبه و 10 مصاحبۀ چاپ‌شده در جراید انتخاب شده‌اند. بر اساس یافته‌ها بزرگ‌ترین آسیب‌های صادرات صنایع‌دستی ایران در 4 مضمون اصلی «تحریم‌های داخلی علیه صنایع‌دستی»، «دردسرهای تحریمی»، «بازرگانی حلقۀ گم‌شدۀ صادرات» و «دوگانۀ سنتی و مدرن» خلاصه شده‌ است. مشکلات در مضمون اول به سه گروه مدیریت ضعیف، قانون‌گذاری به‌مثابۀ تحریم و ضعف نهاد متولی تقسیم می‌شود. در مضمون دوم به تاثیرات مستقیم و غیرمستقیم تحریم‌های خارجی در دو گروه نیمۀ پر لیوان تحریم و نیمۀ خالی آن و در مضمون سوم به آثار فقدان وجود بازرگانان متخصص در پنج مضمون فرعی بازرگان، خریدار، اصل بقا در بازار، فروش مجازی و غفلت از برندسازی و تبلیغات توجه شده است. در نهایت مضمون چهارم نگاهی دارد به شخصیت هنرمند و محصول تولیدی او در کشمکش دوگانۀ سنتی و مدرن. یافته‌های این پژوهش می‌تواند برای نهادهای تسهیلگر صادرات صنایع‌دستی و شرکت‌های صادراتی مفید باشد.

pathology of iran’s handicraft exports during sanctions

in iran, there are more than 290 branches of handicrafts, which according to statistics make iran the top country in the world in terms of diversity. artistic and cultural values, along with high added value and high foreign exchange rate, make handicrafts an ideal export commodity. considering that a large part of the raw materials are domestic, the industry can prevent the export of raw agricultural materials such as cotton, leather, wood and silk and turn them into added value instead. since the main places of production of handicrafts are the rural areas, export can contribute to the economy of these areas, maintaining the rural population and preventing migration to cities. strengthening rural household jobs is not only economically important, but also in terms of psychological and sociological, by empowering rural women, their sense of belonging, creativity, importance and usefulness increases.the dollar value of each ton of exported handicraft goods is 27 times the average price of each ton of exported goods in the year of 1400, while such a high added value constitutes only 0.04% of iran’s total non-oil exports in this year.