واژه‌شناسی مفهوم زیبایی در قرآن

تعریف زیبایی و تبیین ابعاد مفهومی آن از مسائل فلسفی پیچیده، به‌ویژه در فلسفۀ هنر است. معنای زیبایی در ادوار و فرهنگ‎های مختلف، بسیار متنوع بوده است. برای شناخت این مفهوم و انواع آن در اندیشه، فرهنگ و هنر اسلامی، اصلی‌ترین مرجع، نص قرآن کریم است. با شناخت دایرۀ لغات مرتبط با زیبایی در قرآن و نیز روایات اسلامی این شناخت حاصل می‎شود. پژوهش حاضر با جست‌وجو در آیات قرآنی و روایات معتبر که به مفهوم زیبایی و مراتب آن می‎پردازند، به دنبال پاسخ به این پرسش‎هاست: مصادیق زیبایی از منظر قرآن چیست؟ انواع زیبایی و مصادیق آن در قرآن کدام است؟ دایرۀ لغات قرآنی مرتبط با مفهوم زیبایی، بیشتر معطوف به کدام وجوه زیبایی‌ است؟ مقاله با روش توصیفی‎‌‎تحلیلی و با تکیه بر واژه‌شناسی قرآنی، امر زیبا، مفهوم زیبایی، کارکردها و جنبه‎های آن را بررسی می‌کند؛ زیرا قرآن کریم، بزرگترین معجزۀ مکتوب و احسن‎الحدیث است و خود از لحاظ ساختار، آهنگ کلام و معنا از زیباترین و شیواترین کلام‎ها به شمار می‎آید. بر مبنای آیات قرآن، انسان جسم و روحی دارد که هر یک به ترتیب وابستۀ جهان محسوس و عالم نامحسوس است. بر آن اساس زیبایی هم با توجه به دو ساحتِ جسم و روح، سنجیده می‌شود، پس، مفهوم زیبایی نیز مراتبی می‎یابد. پژوهش نشان می‎دهد حدود هجده واژۀ اصلی مانند جمال، حُسن، زخرف، حُبُک و... در بیش از سیصد آیه با مفاهیم متعدد و متکثر آمده است که به دو ساحت وجودی انسان بازمی‎گردند.