بررسی نقش قوچ در قالی های ترکمن از منظر تاریخی و آیینی

قالی ترکمن دارای شکل‌ها و نقش‌های بسیاری است که قدمتی طولانی و مفاهیمی عمیق دارند. بخش عمده این نقوش برگرفته از طبیعت هستند، موضوع مورد بررسی در این پژوهش، نقش قوچ در قالی‌های ترکمن است که به ریشه‌های مفهومی و تاریخی آن پرداخته می‌شود. سوالات اصلی این تحقیق، چگونگی ارتباط این نقش با تاریخ، آیین و رسوم ترکمن‌ها و همچنین چگونگی نقش شدن آن در قالی‌های این قوم می‌باشد. این مقاله، از نوع تاریخی و روش توصیفی تحلیلی است. بر اساس این روش، نخست ریشه‌های نقش قوچ در تاریخ و آیین باستانی، زندگی کوچ نشینی و آداب و رسوم ترکمن‌ها توصیف و تحلیل می‌شود؛ سپس نقش این حیوان در قالی‌های ترکمن از نظر طرح و شکل بررسی می‌گردد. قوچ از مهم‌ترین توتم‌ها در ادوار کهن و آیین اجدادی ترکمن‌ها بوده است؛ در نتیجه، هنرمندان قالی‌باف این قوم، تصویر قوچ را با تنوع و تعدد بسیار در اشکال تجریدی و انتزاعی در قالی‌های خود بافتند که در شکل‌های ساده و ابتدایی، درهم پیچیده، تنها و تک، در قالب ترنج و در متن و حاشیه فرش در کنار دیگر نقوش ترکمنی با پیچش‌های متفاوت و متنوع شاخ، قرار گرفته است نقش قوچ در میان ترکمن‌ها نمادی از قدرت، جنگاوری، استقامت و برکت می‌باشد.