آسیب‌‌شناسی رشد اخلاقی در زیست اجتماعی اسلامی از منظر قرآنی

مقاله حاضر با روش درون‌‌دینی، به آسیب‌‌شناسی موانع رشد اخلاقی جامعه در زندگی اجتماعی اسلامی می‌‌پردازد که با ترسیم هندسه اخلاق اجتماعی در قرآن، شامل بر اخلاق بین‌‌شخصی و جامعه‌‌نگر است. آسیب‌‌شناسی رشد اخلاق اجتماعی، به معنای رصد عوامل، موانع، زمینه‌‌هایی است که رشد اخلاقی در جامعه را تحت تاثیر قرار می‌‌دهد. تحلیل آسیب‌‌ها در این مقاله، نمایانگر همه‌‌سونگری و نگاه جامع سبک زندگی قرآنی، به عوامل و موانع رشد اخلاق اجتماعی است که علاوه بر تاکید بر عقل‌‌گرایی و خردورزی، به مسائل هیجانیعاطفی و نیز تاثیر محیط در میزان اخلاق‌‌گرایی جامعه می‌‌پردازد. در مقام آسیب‌‌شناسی، به آسیب‌‌های سطح کلان و آسیب‌‌های سطح خرد پرداخته‌‌ایم. در سطح کلان، بی‌‌توجهی به رویکرد جامعه‌‌نگر، تعصبات قومی و عادت‌‌واره‌‌ها، روش آموزش اخلاق، فرار از قانون، عدم نظارت همگانی، جزئی‌‌نگری و سخت‌‌یابی اصول اخلاقی و بی‌‌توجهی به اصول ثابت و همه‌‌جائی، روحیه دشمنی، اختلاف و عدم اتحاد در جامعه و ... رصد شده است. آسیب‌‌های سطح خرد، به آسیب‌‌های درونی (نظیر عدم تعقل، جهل، شعار پاکی دل، دین‌داری نادرست، خودخواهی، دنیاگرایی، ظاهرپرستی و ...) و آسیب‌‌های محیطی (تاثیر جامعه و فرهنگ، خانواده، محیط دوستان و...) قابل‌تحلیل است.

A Quranic pathology of moral development in Islamic social life

The present article deals with the pathology of the obstacles to the moral development of society in Islamic social life by intrareligious method, which, by drawing the geometry of social ethics in the Qur’an, includes interpersonal and socialist ethics. Pathology of social ethics development means observing the factors, obstacles, and contexts that affect moral development in society. Harms analysis in this article shows the omniscience and comprehensive view of the Qur’anic lifestyle to the factors and obstacles to the development of social morality, which, in addition to emphasizing rationalism and rationality, addresses emotionalaffective issues as well as the impact of environment on the ethics of the society. This article dealt with macrolevel harms and microlevel harms from a pathologic view. At the macro level, indifference to the socialist approach, ethnic prejudices and customs, the method of teaching ethics, evasion of the law, lack of public oversight, partiality and the rigidly achieving of moral principles and disregard for fixed and ubiquitous principles, hostility, differences and lack of unity in society and ... were identified. Microlevel harms can be analyzed in terms of internal harms (such as irrationality, ignorance, chastity slogan, false religiosity, selfishness, secularism, superficiality, etc.) and environmental deviants (impact of society and culture, family, friends, etc.).