جامعه، فضا و رفتارهای خشونت‌بار: بررسی رابطۀ میان شاخص‌های اجتماعی‌فضایی و بروز نزاع و درگیری (مورد مطالعه: شهر رشت)

اهداف: نزاع و درگیری از منابع عمدۀ استرس در روابط میان فردی و اجتماعی است که اثرات منفی بر سلامت و بهزیستی فردی و اجتماعی داشته و ممکن است آسیب‌های اجتماعی، امنیتی و سیاسی در جامعه ایجاد کند. آمارها نشان می‌دهند که نرخ وقوع نزاع و درگیری در ایران و نیز در استان گیلان طی سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است. پژوهش حاضر با تعیین تفاوت محله‌های با میزان نزاع و درگیری بالا و پایین شهر رشت از نظر شاخص‌های اجتماعی فضایی انجام شد. روش مطالعه: مطالعۀ حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و در قالب یک طرح مورد- شاهدی و به صورت مقطعی انجام شد. جامعۀ آماری این پژوهش شامل کلیۀ جوانان 16 تا 35 سال ساکن در محلات جرم‌خیز و محلات دارای نرخ وقوع کم‌تر جرم در شهر رشت براساس داده‌ها و معیارهای فرمان‌دهی انتظامی استان گیلان بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و فرمول کوکران، تعداد 380 نفر به دست آمد اما جهت دقت بیشتر تعداد 400 نفر انتخاب شدند. ابزار اندازه‌گیری متغیرها عبارت بودند از: مقیاس‌های بدنام‌سازی محلات، منابع نهادی محلی، ناهماهنگی ‌فضایی محلات، محرومیت نسبی محلات، انسجام محله، کنترل‌اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی محلات، سرایت اجتماعی محلات و کیفیت زیباشناختی محلات. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی، آزمون تی و آزمون کای اسکوئر تحلیل شدند. یافته‌ها: تفاوت معنی‌داری بین محلات با نزاع و درگیری بالا و پایین از نظر متغیرهای بدنام‌سازی محلات (0.01 > p)، منابع نهادی محلات (0.01 > p)، کنترل اجتماعی (0.01 > p)، شبکه‌های اجتماعی محلات (0.01 > p)، و ناهماهنگی فضایی (0.01 > p) وجود داشت. نتیجه‌گیری: نارسایی در شاخص‌های اجتماعی فضایی محلات، مانند بدنام‌سازی، ضعف منابع نهادی، کاهش کنترل اجتماعی، نارسایی در شبکه‌های اجتماعی واقعی و ناهماهنگی فضایی از جمله عوامل خطر بروز رفتارهای پرخاشگرایانه نزاع و درگیری می‌باشند. بنابراین، کاهش نرخ ارتکاب نزاع و درگیری مستلزم تقویت شاخص‌های اجتماعی فضایی است.

society, space, and violent behaviors: the relationship between socio-spatial indicators and incidence of quarrel and conflict (case study: rasht city)

objectives: conflict is one of the main sources of stress in interpersonal and social relationships, which negatively affects individual and social health and well-being and may cause social, security, and political damage in society. statistics show that the rate of conflicts in iran and gilan province has increased in recent years. this study aimed to determine the difference between high- and low-conflict neighborhoods in rasht city in terms of socio-spatial indicators. methods: the present research was conducted using a descriptive-analytical method, a case-control design, and a cross-sectional approach. the statistical population of this research included all young people aged 16 to 35 years living in crime-prone neighborhoods (hotspots) and neighborhoods with a lower crime rate in rasht city based on the data and criteria of the police commandery of guilan province. using the cluster sampling method and cochran’s formula, the number of 380 people was obtained, but for more accuracy, 400 people were selected (200 people from the neighborhoods with a high level of quarrel and 200 people from the quarters with a low level of quarrel and contention). the data collection tools were stigmatization of neighborhood scale, local institutional resources, neighborhood spatial mismatch, neighborhood physical surrounding, neighborhood relative deprivation, social cohesion, social control, neighborhood social networks, neighborhood social contagion, and neighborhood aesthetic quality. the data were analyzed using descriptive and inferential statistics using spss software version 26, principal component analysis, t-test, and chi-square test. results: results revealed that there is a significant difference between neighborhoods with high and low quarrel and contention in terms of the variables of stigmatization of neighborhoods (p < 0.01), institutional resources of neighborhoods (p < 0.01), social control (p < 0.01), social networks of neighborhoods (p < 0.01), and neighborhood spatial mismatch (p < 0.01). conclusion: inadequacy in social-spatial indicators of neighborhoods, such as defamation, weakness of institutional resources, reduction of social control, inadequacy in real social networks, and spatial inconsistency, are among the risk factors of violent behavior and conflict. therefore, reducing the rate of conflict and quarrel requires strengthening socio-spatial indicators.