طراحی یک مدل اندازه‏‌گیری برای سنجش سرمایه اجتماعی

اهداف: سرمایه اجتماعی، مجموعه هنجارها و شبکه‏‌هایی است که امکان مشارکت مردم در اقدامات جمعی را به منظور کسب سود متقابل فراهم می‏کند و مناسبات اجتماعی بین مردم یک جامعه را شکل می‏دهد. در بررسی پژوهش‏های پیشین مشخص شد که سرمایه اجتماعی با ابعادی از جمله، اعتماد، انسجام و روابط اجتماعی در ارتباط با متغیرهای دیگر بررسی شده و نحوه سنجش متغیرها به صورت مشخص بیان نشده است. هدف اصلی پژوهش حاضر آن است که یک مدل اندازه‌‏گیری برای متغیر سرمایه اجتماعی طراحی نماید. بدین منظور و برای برخورداری از شمول و جامعیت مفهومی، چهار وجه عینیت، ذهنیت، عاملیت، ساختار، در دو محور عینی- ذهنی و ساختار- عاملیت، برای این مفهوم در نظر گرفته شد. در نهایت با مبنا قرار دادن تئوری ناهاپیت و گوشال، سرمایه اجتماعی بر اساس وجوه چهارگانه مذکور، در سه بعد ساختاری، هنجاری و شناختی عملیاتی گردید. روش مطالعه: پرسش‌نامه‌‏ای محقق‌ساخته در 3 بعد ساختاری، شناختی و هنجاری طراحی شد. با توجه به اینکه در شهر کرمانشاه وجود محورهای عبوری در بخش‎هایی از شهر علاوه بر تغییرات کالبدی، گسست اجتماعی را نیز در پی داشته است پس از تعیین اعتبار و پایایی سرمایه اجتماعی، با روش پیمایش، نمونه‌‏ای مشتمل بر 384 نفر از شهروندان شهر کرمانشاه انتخاب و با روش نمونه‏‌گیری، خوشه‌‏ای چند مرحله‌‏ای، پرسش‌نامه تکمیل گردید. یافته‏‌ها: داده‏‌های گردآوری شده، به منظور رسم یک مدل اندازه‏‌گیری و تحلیل عاملی تاییدی آن، با نرم‌افزار اِموس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت مدلی مشتمل بر سه بعد و 63 گویه طراحی و اعتبار و پایایی نهایی آن بر اساس شاخص‌‏های مقتضی، بررسی و تایید گردید. نتیجه‏‌گیری: این تحقیق یک مدل معتبر برای سنجش و اندازه‏‌گیری سازه سرمایه اجتماعی فراهم ساخته است که می‌‏تواند در پژوهش‏های آتی به کار گرفته شود.

designing a measurement model to measure social capital

objectives: social capital is a collection of norms and networks that facilitate people’s participation in collective actions to achieve mutual benefits and shape the social relationships within a community. previous research has indicated that social capital, with dimensions such as trust, cohesion, and social relationships, was evaluated regarding other variables, and the precise evaluation method of these variables has not been clearly elucidated. the main objective of the current study is to design a measurement model for the social capital variable. to achieve this, and for the sake of comprehensiveness and conceptual inclusiveness, four aspects, including materiality, mentality, agency, and structure, were considered for this concept along the two axes of material-mental and structural-agential. finally, based on the nahapiet and ghoshal theory, social capital was operationalized according to the aforementioned four aspects in three structural, normative, and cognitive dimensions. methods: a questionnaire was designed using three structural, cognitive, and normative dimensions. considering that in the city of kermanshah, the presence of transit axes in some parts of the city has led to social ruptures in addition to physical changes, after determining the validity and reliability of social capital, a sample of 384 citizens of kermanshah was selected using cluster multistage sampling method, and the questionnaire was completed. the collected data were then analyzed and subjected to confirmatory factor analysis using amos software to draw a measurement model. results: finally, a model consisting of three dimensions and 63 items was designed, and its final validity and reliability were examined and confirmed based on relevant indices. conclusion: this research provides a validated model for measuring and evaluating a construct of social capital, which can be employed in future sociological studies.