حافظه‌ی دیجیتال جنگ (مطالعه‌ی موردی: گروه تلگرامی رزمندگان سابق جنگ هشت‌ساله‌ی ایران و عراق)

اهداف: رسانه‌های اجتماعی جدید، عرصه‌ی جدیدی را به وجود آورده‌اند که در آن خاطرات دیگر فقط مصرف نمی‌شوند؛ بلکه به‌طور خلاقانه و به شیوه‌ای مشارکتی تولید می‌شوند. در پژوهش حاضر، با مطالعه‌ی گروه تلگرامی متعلق به رزمندگان سابق یکی از تیپ‌های لشکر ده سیدالشهدا تهران، پرسش آن است که تظاهرات خاطرات جمعی جنگ در این عرصه‌ی جدید، در قالب چه الگوهای روایی یا طرح‌واره‌هایی پیکربندی می‌شوند؟ و این‌ الگوها تا چه اندازه متفاوت از طرح‌واره‌هایی‌اند که شکل رسمی از حافظه‌ی جمعی جنگ را صورتبندی می‌کنند؟ در  واقع، این بوم‌‌شناسی جدید حافظه‌ی جنگ تا چه اندازه ظرفیت تبدیل به عرصه‌ای برای ترویج حافظه‌ی جایگزین را دارد؟ روش مطالعه: در این مطالعه با روش مردم‌نگاری مجازی به مشاهده و توصیف نحوه‌ی ساختاریابی حافظه‌ی جمعی جنگ در میان اعضای گروه تلگرامی مورد بررسی پرداخته و با استفاده از تکنیک تحلیل تماتیک، طرح‌واره‌های شناختی سازنده‌ی چارچوب‌های معنایی و تفسیری یادآوری وقایع مهم جنگ الگویابی شده‌اند. یافته‌ها: طی فرایندهای کدگذاری، در مرحله‌ی اول، تعداد 404 مقوله‌ی توصیفی، در مرحله‌ی دوم تعداد 27 مقوله‌ی تفسیری و در نهایت از میان آن‌ها، چهار مقوله‌ی فراگیر یعنی «ساخت معنا در حافظه‌ی افراد»، «جایگاه‌های حافظه»، «جست‌وجو برای معنا» و «حافظه و هویت» شناسایی و استخراج شدند. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که امکان استفاده از پلتفرم‌های پویا همچون تلگرام، ظرفیت و عملکرد حافظه‌ای رزمندگان سابق جنگ را گسترش داده است و عرصه‌ی جدیدی را برای پیکربندی، تجمیع و ترویج روایت‌های جایگزین و رقابت با چارچوب‌های رسمی حافظه‌ی جنگ به وجود آورده است.

digital memory of war: a case study on the telegram group of ex-combatants of the eight-year iran-iraq war

objectives: new social media have created a new arena where memories are no longer just consumed, but produced creatively in a participatory way. in the current research, by studying the telegram group belonging to excombatants of one of the brigades of the 10th seyedalshohada division in tehran, it was tried to answer the following question:1.what narrative patterns or schemas are the manifestations of the collective memories of the war configured in this new arena? 2.to what extent are these patterns different from the schemas that formulate the official form of the collective memory of the war? 3.in fact, to what extent does this new ecology of the war memory have the capacity to become an arena for promoting alternative memory? methods: in this study, using the method of virtual ethnography, it has been described that how the collective memory of the war is structured among the members of the telegram group, and by using the thematic analysis technique, the cognitive schemas that form the semantic and interpretive frameworks of remembering the important events of the war have been patterned. results: during the coding process, in the first stage, 404 descriptive categories, in the second stage, 27 interpretive categories, and finally, among them, 4 comprehensive categories were obtained, including the construction of meaning in people’s memory, memory sites, search for meaning and memory and identity. conclusion: the results showed that the possibility of using dynamic platforms such as telegram has extended the memory capacity and performance of the excombatants and it has created a new arena for configuring, aggregating and promoting alternative narratives and competing with the official frameworks of war memory.