مفهوم‌شناسی فردگرایی در ایران و نسبت آن با مفاهیم کلاسیک فردگرایی

تفکر درباره‌ی مسائل اخلاقی عرصه‌های فرافردی که شامل عرصه‌های بین‌فردی و جامعه‌ای می‌شود، می‌تواند نقاط عزیمت مختلفی داشته باشد. یک نقطه‌ی عزیمت که مورد اقبال بسیاری از جامعه‌شناسان، روان‌شناسان، و برخی اخلاق‌شناسان در ایران قرار گرفته است، مقوله‌ی فردگرایی و جمع‌گرایی بوده است. اهمیت و ضرورت مفهوم‌شناسی فردگرایی و جمع‌گرایی، از آن روست که محققان ایرانی، علی‌رغم استفاده‌ی بسیار از آنها، حداکثر به تعریفی کوتاه از این دو اصطلاح بسنده می‌کنند. هدف این مقاله، مفهوم‌شناسی فردگرایی و جمع‌گرایی در ایران است. ابتدا به مرور و بررسی جایگاه فردگرایی و جمع‌گرایی در نزد شماری از محققان ایرانی می‌پردازیم، و تحلیل و استنباط خواهیم کرد که با چه شبکه‌ای از مفاهیم پیوند دارند. برجسته بودن خودخواهی و منافع جمعی برای محققان ایرانی در بحث فردگرایی و جمع‌گرایی، سبب شده شمار قابل توجهی از محققان ایرانی در صدد جستجوی هماهنگی تاکید خود بر عنصر خودخواهی در فردگرایی ‌و بعضاً عنصر توجه به منافع جمعی در جمع‌گرایی‌ با ایده‌ها و مفاهیم برخی متفکران غربی همچون توکویل و دورکیم برآیند. حاصل این بخش از مقاله این بوده که درباره‌ی فردگرایی بین فهم محققان کلاسیک جامعه‌شناسی و فهم محققان ایرانی عمدتاً تخالف وجود دارد تا توافق.

Conceptual Analysis of Individualism in Iran and Its Relation with Classical Concepts of Individualism

Thinking about moral aspects of extrapersonal areas, which include both interpersonal and social areas, can have different starting points. A starting point that has been widely welcomed by many sociologists, psychologists, and some ethicists in Iran is individualismcollectivism. Conceptual analysis of individualism and collectivism is important and needed because Iranian scholars at most are content with a brief definition of the terms individualismcollectivism, despite the fact that the term are widely used. The goal of this paper is to focus on conceptual analysis of individualism and collectivism in Iran.  It reviews the place of these two terms and their connection with other concepts among a number of Iranian scholars.  The prominence of egoism and collective interests for Iranian scholars discussing on individualism and collectivism has led large of them to a common explanation with such Western scholars as Tocqueville and Durkheim: that is, the emphasis of individualism on egoism and the emphasis of collectivism on collective interests. The bottomline conclusion is that the disparities between classical and Iranian scholars are greater than similarities with regards to their understanding about the concept of individualism.