بررسی اثر رقابت بالفعل و بالقوۀ بازار محصول بر سطح کیفیت افشای شرکت های بورسی با بهره‌گیری از تکنیک تحلیل عاملی روی متغیرهای رقابت

در این تحقیق اثر رقابت در بازار محصول بر کیفیت افشا برای 131 شرکت بورسی در قالب 17 طبقۀ صنعت و در دورۀ زمانی 1385 تا 1391 بررسی شده است. بدین‌منظور، برای سنجش هرچه بهتر رقابت در بازار از هشت شاخص رایج در این زمینه استفاده شده و سپس با بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی، این شاخص ها در سه عامل رقابت بالقوه، رقابت بالفعل و سودآوری صنعت خلاصه شدند. یافته های تحقیق با استفاده از الگوی داده های تابلویی بیانگر آن است که بین رقابت بالقوه و کیفیت افشا رابطۀ مثبت و معناداری وجود دارد؛ درحالی‌که رابطۀ بین رقابت بالفعل و کیفیت افشا منفی و معنادار است. به‌عبارت‌دیگر، سطح کیفیت افشا با توجه به وضعیت دو بُعد رقابت تعیین می شود؛ بدین‌معنا که چنانچه در یک صنعت، رقابت بالقوه قوی تر از رقابت بالفعل باشد، شرکت ها مجبور به افشای اطلاعات خود با رعایت قابلیت اتکا و به‌موقع بودن می شوند؛ درحالی‌که اگر رقابت بالفعل در سطح صنایع مورد بررسی قوی تر از رقابت بالقوۀ آنان باشد، شرکت ها چندان ضرورتی به افشای اطلاعات قابل اتکا و به‌هنگام احساس نمی کنند و طبیعتاً تمایل به افزایش سطح کیفیت افشا در آنان پایین است.

The Impact of Existing and Potential Competition of Product Market on Disclosure Quality of Companies Listed on Tehran Stock Exchange Using Factor Analysis on Competition Variables

This study investigated the relationship between product market competition and disclosure quality of 131 companies listed on Tehran stock exchange within 17 industries and during the period of 20072013. First, in order to assess the market more accurately, eight common competition indicators were used. Then using factor analysis technique, these indicators were summarized into three factors: potential competition, existing competition and industry profitability. Finally, the research hypotheses were tested using panel data with fixed effects. Results suggest that there is a significant positive relationship between potential competition and disclosure quality, while the relationship between existing competition and disclosure quality is significant and negative. In other words, the level of disclosure quality regarding these two dimensions of competition was determined. This means that if potential competition is stronger than existing competition, companies are forced to disclose reliable and timely information. Meanwhile, if existing competition is stronger than their potential competition, it is not essential for companies to disclose the reliable and timely information. Therefore, the tendency to increase the level of disclosure quality in these companies is low.