سیاست امام هادی(ع) در برخورد با مسئله خلق قرآن

مسئله خلق قرآن، از جمله رویدادهای پُرآوازه دوران مامون و جانشینان او، یک نزاع کلامی صرف نبود که مخالفان و موافقان آن، با استدلال و احتجاج به بیان دیدگاه خود بپردازند؛ بلکه با عنوان «محنت» به یک موضوع سیاسی و اجتماعی تبدیل شد و با تقسیم مسلمانان به دو دسته «باورمندان» و «غیرباورمندان» به آن، منازعات و مجادلات فراوانی را دامن زد و تا آنجا پیش رفت که انسجام فکری جامعه اسلامی را هم تهدید کرد. خلفای عباسی نیز در پی بهره‌برداری های خود از این ماجرا بودند. این مقاله، با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی تحلیلی، کوشیده است مفهوم خلق قرآن و عوامل مطرح‌شدن این موضوع از سوی معتزله و عباسیان، و سرانجام سیاست امام هادی(ع) را در برخورد با این مسئله بررسی کند. یافته های پژوهش نمایانگر آن است که امام هادی(ع) همچون امامان پیش از خود، در برخورد با این مسئله، سیاستی متفاوت با دو جریان فکری حاکم، یعنی معتزله و اهل حدیث و نیز دستگاه خلافت پیش گرفتند. امام هادی(ع) موضوع خلق قرآن را یک فتنه می‌دانستند و بر همین اساس و با تدبیر ایشان، شیعیان از ورود به این بحث بی‌حاصل خودداری کردند.

Imam Hadi’s Policy in Dealing with the Creation of Quran

The creation of Quran considered as the most famous event in time of Ma’moon and his successors was not only a verbal dispute that its fore and against stated their viewpoints with reasoning but also it changed into a political and social issue as “Mehnat” and led to the division of Muslims into two branches of believers and non believers and threatened the Islamic intellectual unity.Meanwhile, Abbasid caliphs were making profit from this event. Relying on the historical approach as well as the analyticaldescriptive method, this article has endeavored to study the concept of creation of Quran and the elements of raising this issue by Abbasids and Mu’tazilites and finally, Imam Hadi’s policy in dealing with it.The finding of research clarifies that Imam Hadi (PBUH) like Imams before him could deal with this issue considered as a dominant thought, against Mu’tazilah, people of tradition and caliphate system.