جستاری در هم‌بستگی آیین فتوت و طریقت علوی ـ بکتاشی در آناتولی

خلفای عباسی با حمایت از آیین فتوت در قرن‌های ششم و هفتم هجری و پیوستن به فتیان، کوشیدند پایه‌های خلافت خویش را مستحکم‌تر کنند. این امر، سبب گسترش تشکیلات فتوت در سرزمین‌های اسلامی شد. پس از حمله مغول و پناه‌بردن گروهی از دانشمندان، عارفان و صوفیان به قلمرو سلاجقه روم و حمایت پادشاهان سلجوقی از اصحاب فتوت و شیوخ صوفی و به دنبال تحولات سیاسی ـ اجتماعی این منطقه، گرایش‌های مختلف تصوف نیز در آناتولی رواج یافت. طریقت علوی ـ بکتاشی، از جمله این گرایش‌ها بود که با حفظ ماهیت ستیزه‌جویانه خود با سلاجقه و اثرپذیری فراوان از آیین فتوت، به یکی از پُرنفوذترین مکاتب تصوف در آناتولی تبدیل شد. با قدرت‌یافتن شیوخ علوی ـ بکتاشی در عصر سلاطین عثمانی و سلطه معنوی این طریقت بر سپاه ینی‌چری، به‌تدریج پیروان فتوت در آناتولی هم به بکتاشیه پیوستند. به نظر می‌رسد، بکتاشیان در چگونگی برپایی مراسم، اظهار شعائر شیعی بدون پشتوانه اعتقادی و پرهیز از تفکرات فلسفی، از اصحاب فتوت تاثیرهایی پذیرفته‌اند. این مقاله، تاثیر تشکیلات فتوت بر طریقت علوی ـ بکتاشی و شباهت‌های بین این دو را موضوع بررسی خود قرار داده است