نقش جریان ‌های شرق‌ شناسی و ایران‌شناسی در پیدایش تاریخ ‌نگاری ‌های ملی در ایران؛ از قاجاریه تا پایان پهلوی اوّل

پیدایش تاریخ‌نگاری ملی‌گرایانه در تاریخ معاصر ایران، تاثیر گسترده‌ای بر روند تاریخ‌نگاری علمی مورخان ایرانی و شکل‌دادن به نگاه ها و داوری‌های تاریخی آن‌ها به گذشته کشورشان داشته است و موجب بروز یا تقویت جریان‌های فکری چندی همچون: ملی گرایی ادبی، سره نویسی و باستان گرایی شده است. در بین عوامل متعدد موثر در پیدایش این مکتب، می توان از جریان شرق‌شناسی و ایران‌شناسی، به عنوان یکی از مهم‌ترین آن‌ها نام برد. این جریان، سبب شد غالب مورخان و روشنفکران ایرانی، به نوعی غرور شبه‌ملی و خودبزرگ‌بینی مفرط دچار شوند و ایران و تمدن ایرانی را به شکلی اغراق آمیز و غیرواقعی، مبنای اصلی تمام تمدن های جهان در ادوار مختلف بینگارند و افزون بر آن، به برخی از همسایگان دیرینِ خود، دیدگاهی تحقیرآمیز و دشمنانه بیابند و آنان را عامل افول و نابودی مدنیت و شکوه منسوب به عهد باستان خویش بپندارند. در مقاله حاضر، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و تکیه بر نخستین و مهم‌ترین آثار تالیفی شرق‌شناسان و ایران‌شناسان درباره ایران، و سپس، بررسی روند ظهور اوّلین تاریخ‌های ملی‌گرایانه از سوی مورخان ایرانی، این مسئله در بازه زمانی دوره قاجاریه تا پایان حکومت پهلوی اوّل، مورد بررسی قرار گرفته است