بررسی روند اسلام‌پذیری خاندان جغتای در ماوراءالنهر

یورش‌های ویران‌گر چنگیز باعث نابودی زنجیره‏ای از شهرها و آبادی‌های ماوراءالنهر شد که پیش از آن از رونق و شکوفایی کم‌نظیری برخوردار بودند. در تقسیمات خاندان چنگیزی، این منطقه به خاندان جغتای اختصاص یافت که بین سال‌های 624هـ‌.ق/ 1227م تا 763هـ‌.ق/1362م بر آن حکم راندند. جغتاییان مظهر و نماینده مغولان صحراگرد و وفادار به سنن اجدادی خود به شمار می‌آمدند که زندگی‏‌شان در پناه یاسا معنا می‌یافت. جغتای (حک. 624ـ640هـ‌.ق/ 1227ـ1242م) در دوران حکومت چنگیز، مامور اجرای دقیق یاسا و دستورات چنگیزخانی بود. او به واسطه‏ اتخاذ سیاست ضد اسلامی و تحمیل یاسای مغولی بر مردمان تحت قلمرو حکومتی خود، به دشمن سوگندخورده مسلمانان معروف شد. پس از او، شاه‌زادگان مغولی «اولوس جغتای» با کنار گذاشتن دین آبا و اجدادی خود، به اسلام روی آوردند. با اسلام آوردن جغتاییان، برخی آداب و رسوم شمنی نیز به چالش کشیده شد و نفوذ گروه‏های مسلمان، به ویژه صوفیان، گسترش یافت. مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی، روند اسلام‌پذیری خان‌های اولوس جغتای در ماوراءالنهر را بررسی کرده، اثرات آن را بر جامعه آسیای مرکزی ارزیابی می‌کند.

The Study of the Trend of Joqtay’s Tendency towards Islam in Transoxania

The destructive assaults of Changiz led to the annihilation of a number of cities and villages in Transoxania being of a singular prosperity in the preceding time. In the divisions of Changiz household, this region was devoted to Joqtay household who ruled on it from 624 After Hijrah /1227 A.C towards 763 After Hijrah/1362 A.C. Joqtay household were considered the symbol and representative of nomad Mongolian and loyal to their ancestors’ traditions while their life got its meaning under the shadow of Yasa. During changiz government 624/1227 to 640/1242 Joqtay was in charge of the exact administration of Yasa and changiz khan orders.  He got known as the definite opponent of Muslims due to taking antiIslamic policy and imposing Mongolian Yasa to people under its government realm. After him, the Olos Joqtay’s Mongolian queens tended towards Islam by putting their ancestors’ religion away. This led to challenging some shamanic traditions and the extended prevention of Muslim groups particularly Sufis. The present writing has studied the trend of Olos Joqtay accepting Islam in Transoxania and evaluated its effects on the community of central Asia.