بررسی تاریخی زمینه‌ها و چگونگی شکل‌گیری مبانی فکری شلمغانیه

شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ضعف قدرت مرکزی خلافت و در نتیجه واگرایی سیاسی جهان اسلام، زمینه‌ساز پیدایش و گسترش فرقه‌هایی با باورهای التقاطی در حوزه خلافت عباسی شد. باورهای برخی از این فرقه‌ها در تعارض آشکار با شریعت اسلام بود. فرقه شلمغانیه که برخی منابع آن را عزاقریه نامیده‌اند، نمونه‌ای از این فرقه‌هاست. این فرقه که محمد بن جعفر شلمغانی آن را در عصر غیبت صغری بنیان نهاد، معتقد به حلول و تناسخ بود و به همین دلیل از سوی شیعیان اثنی‌عشریه رانده شد. مقاله حاضر بر آن است با بررسی پایگاه اجتماعی بنیان‌گذار این فرقه و تحلیل اوضاع زمانه زیست او، در نگاهی تاریخی، چگونگی اثرپذیری مبانی فکری و ساختار اندیشه‌ای این فرقه را از اندیشه‌های نوظهور در مرکز خلافت بازنمایی کند.

The Historical Study of Grounds and Quiddity of Intellectual Principles of Shalmaqaniyeh

The flourishing of Islamic culture and civilization, weakness of caliphate central power and consequently the divergence of the world of Islam provided the ground for the emergence and extension of sects with eclectic beliefs within the domain of Abbasid Caliph. The beliefs of some of these sects were obviously against Islam religion. One of these sects could be Shalmaqaniyeh also known as Azaqariyeh in some sources. This sect founded by Mohammad ibn e Ja’far Shalmaqani in the lesser occultation was rejected by Twelve Imam Shiites, since they believed in incarnation and reincarnation. The present writing is to investigate the social position of founder of this sect and to analyze the circumstances present in his life time and to illustrate the quiddity of the effect of newly emerged thoughts in the center of caliph on the intellectual principles and structure of thought of this sect by in a historical view.