نقش بازرگانان در بافت تاریخی شهر یزد در عصر قاجار

موقعیت ممتاز، تاریخی و جغرافیایی ایران، موجب بسط تجارت و انباشت سرمایه در غالب ادوار تاریخی این سرزمین بوده است. در دوره قاجار، این برتری راهبردی کشور، با توسعه تجارت جهانی همراه گشته، رونق دوچندان اقتصادی و بازرگانی ایران را به ارمغان آوردند. این وضع، شکوفایی چشمگیر تعدادی از کلان‌شهرهای کشور نظیر یزد را سبب گردید. نوشتار حاضر، با بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌های تاریخی و منابع مکتوب و شواهد عینیِ فرهنگی ـ تاریخی شهر یزد، دلایل رونق اقتصادی شهر یزد در دوران قاجار و تاثیر بازرگانان بر بافت تاریخی آن را مورد بررسی قرار داده است. یافته‌های این پژوهش، نشان می‌دهد که تحولات ناشی از انقلاب صنعتی در تجارت جهانی، رونق تجارت خارجی ایران، موقعیت راهبردی شهر یزد و استقرار زرتشیان تجارت‌پیشه‌ای را که با پارسیان هند ارتباط بازرگانی گسترده داشته‌اند، از دلایل موثر پیشرفت اقتصادی و بازرگانی یزد در دوران قاجار بوده است. این شکوفایی اقتصادی، خود زمینه‌ساز حضور تعداد بسیاری از بازرگانان در این شهر گردید که با اسکان در محلات مختلف شهری، بافت تاریخی آن را دگرگون ساختند.