زمینه‌ها و موانع برگزاری حج از سوی ایران و عثمانی در دوره صفویه

دین و ارکان آن، منشا بسیاری از تحولات مهم در جامعه اسلامی است. یکی از عبادات مهم در اسلام، فریضه حج با هدف توحید، اتحاد و وحدت مسلمانان است که دارای پیامدهای وسیع اجتماعی است. در دوره صفویه، سرزمین مکه در سیطره عثمانیان سنی مذهب بود و ایرانیان شیعی هر سال برای انجام حج باید از قلمرو عثمانی عبور می‌کردند. در این دوران، اختلاف دولت عثمانی با دولت صفوی، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. مسایل سیاسی، مذهبی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی که میان دولت عثمانی و صفوی وجود داشت، انجام حج به وسیله ایرانیان شیعی را با دشواری‌هایی رو‌به‌رو می‌کرد و گاهی حج از سوی دولت‌ها محدود و یا ممنوع می‌شد. هدف مقاله حاضر، بررسی چگونگی انجام فریضه حج در پرتو روابط ایران و عثمانی است. در این مقاله به این پرسش پاسخ داده می‌شود که آیا اختلاف میان این دو دولت اسلامی بر موضوع حج تاثیرگذار بوده است یا فریضه حج ورای کشمکش‌های سیاسی و مذهبی انجام می‌گردیده است؟