نقد منابع روایت عاشورا در کتاب المنتظم فی تاریخ الملوک و الاممبر اساس مقایسه با روایت تاریخ طبری و الارشاد شیخ مفیدا

حادثه عاشورای سال 61ق در بیشتر کتابهای تاریخی دوره اسلامی بازتاب یافته .است کتابهای مستقلی به نام «مقتل» نیز ویژه روایت این رویداد .است کتاب المنتظم فى تاریخ الملوک والامم اثر ابن جوزی، یکی از متونی است که در کنار گزارش دیگر رویدادهای ،تاریخی به روایت روز عاشورا پرداخته است. برخی پژوهشگران بر این باورند که ابن جوزی این روایت را از تاریخ طبری برگرفته است در پژوهش حاضر، با هدف سنجشن این مدعا و با رویکرد توصیفی و تحلیلی روایت ابن جوزی با روایت الارشاد و تاریخ طبری که از میان متون پیش از ،المنتظم بیشترین همسانی را با المنتظم ،دارند مقایسه گردیده و پی رفتهای مشترک آن در حد گزاره تجزیه شده و سپس بررسی و تحلیل گردیده است. بر اساس نتایج پژوهش، همسانیهای روایت ابن جوزی با دو روایت ،دیگر به دو شکل محتوایی و واژگانی قابل پیگیری است. در ساحت محتوایی، مضمون روایت ابن جوزی در عین همسانی در مضمون با روایت طبرى والارشاد به سه شیوه دگرگون شده است حذف تلخیص و جابه جایی گزاره ها در ساحت واژگانی نیز ابن جوزی عیناً به نقل روایت عاشورا از الارشاد و طبری پرداخته است.

criticism of ashura narrative sources in al-muntazem fi tarikh al-muluk wa- al- umam book based on the comparisonwith history of al-tabari and al- ershad by sheikh e- mofid

the tragic event of ashura in the year 61 a. h has been reflected in most of the historical books related to the islamic period. the independent books under the title of &maqtal& are also dedicated to the narration of this event. the book al-muntazem fi tarikh al-muluk wa al- umam by ibn e- jozi is one of the texts that deals with the narration of ashura tragic event along with the report of other historical events. some researchers believe that ibn e- jozi took this narration from history of al-tabari. in the present research, with the aim of evaluating this claim and done through the descriptive and analytical method, ibn e- jozi’’s narration is compared with al-irshad’’s narration and history of al-tabari, which are the most similar to al-muntazam among the texts before al-muntazam, and their common achievements are analyzed in terms of propositions. based on the results of research, similarities between ibn e- jozi’’s narration and two other narrations can be traced in two ways of content and vocabulary. in terms of content, the content of ibn e- jozi’’s narrative, while being similar in content to history of al-tabari and al-ershad by sheikh e-mofid, has been transformed in three ways: deletion, summarization, and displacement of propositions. in terms of vocabulary, ibn e- jozi has directly quoted the narration of ashura from al-ershad and tabari.