رویکرد روزنامه اختر (12921314ق) به دین با تکیه بر ایده اتحاد اسلامی (پان‌اسلامیسم)

در آغاز دوره قاجاریه (12101344ق)، مجتهدان ضمن تثبیت نفوذ خود، نقش دین را در تحولات جامعه ملموس‌تر از پیش کردند. در دوره ناصری (12451312ق)، کانون‌هایی از منوّرالفکران (روشنفکران) ایرانی در خارج از ایران شکل گرفت. آنها سعی داشتند با نشر اطلاعاتی در خصوص تحولات اروپا و عثمانی، زمینه بیداری ایرانیان را فراهم نمایند. روزنامه اختر که توسط برخی از تحول‌خواهان ایرانی در استانبول تاسیس شد، نمونه‌ای از این کانون‌هاست که در چارچوب سیاست اتحاد اسلامی و با هدف پیشگیری از دست‌اندازی‌های اروپایی‌ها و روس‌ها به سرزمین‌های اسلامی، می‌کوشید افکار نو را در پوشش باورهای دینی ارائه دهد. پژوهش حاضر، با بهره‌گیری از روش وصفی تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه‌ای، در پی پاسخ به این سوال است که روزنامه اختر انگاره اتحاد اسلامی را دارای چه فوایدی می‌دانست؟ و موانع آن را چگونه ترسیم می‌کرد؟

the approach of akhtar newspaper (1292-1314) towards the religion based on the idea of islamic unity (pan islamism)

at the beginning of qajar era (1210-1344), the religious authorities revealed the role of religion in the development of society more salient than the past and stabilized their authority as well. in naseri era (1245-1312), the centers of illuminated iranian out of iran were developed. they endeavored to provide the ground for the vigilantism of iranians through the propagation of data related to the development of europe and othmani. akhtar newspaper developed by some of the iranian reformists in istanbul, is considered as a sample of these centers within the framework of islamic unity aiming for the prevention of violation by the europeans and the russians to the islamic lands in order to present the modern thoughts via the religious beliefs. the present research, taking advantage of the descriptive-analytical method as well as the library sources, is going to answer the question on the advantages of islamic unity considered by this paper as well as the way of illustration of its obstacles