نقد و بررسی گزارش سبط ‌بن‌جوزی درباره امام حسن عسکری(ع) با تاکید بر دو کتاب مرآة الزمان و تذکرة الخواص

سبط‌بن‌جوزی، از جمله تاریخ‌نگاران اهل‌سنّت است که به زندگی امامان(ع)توجه کرده است. گزارش او از زندگی امام حسن عسکری(ع)، برخلاف دیگر امامان، به دلایل مختلف از جمله کمبود گزاره‌های تاریخی اندک است. البته شاید برخی مسائل مانند جایگاه خاندانی و نیز اندیشه‌های مذهبی، در ارائه مطالب او تاثیر داشته است. این پژوهش، بر آن است تا نگاهی نقادانه به گزارش سبط‌بن‌جوزی از زندگانی امام عسکری(ع) داشته و با کشف مصادر سبط، و بررسی سندی و دلالی و محتوایی آنها، به این پرسش پاسخ دهد که وی به کدام گزارش‌ها توجه بیشتری داشته و آنها را چگونه در آثار خود آورده است؟ نتیجه بررسی نشان می‌دهد که وی در بازتاب اطلاعات مربوط به امام حسن عسکری(ع)، از وصف همراه با شیوه‌ اختصار و گزینش بدون تحلیل بهره برده است؛ به این معنا که ابتدا به نام و نسب امام، و سپس به تاریخ و مکان ولادت و نیز تاریخ و مکان وفات آن حضرت، مدت عمر و همچنین نام مادر ایشان پرداخته و پس ‌از آن، به‌اختصار و در حدّ اشاره، فضیلت حضرت را یادآوری نموده است. روایتِ حدیث، دیگر موضوعی است که سبط توجه اندکی بدان داشته و نمونه‌ای از مسانید امام را نقل کرده است.

the criticism and investigation of report by s`ebt e- ben related to imam hassan askari (pbuh) with the emphasis on meraat al- zaman and tazkerat al- khavas

s`ebt e- ben is one of the sunnit historians who has considered the biography of imams (pbut). his report on the life of imam hassan askari (pbuh), unlike that of other imams, is limited due to different reasons including the lack of historical propositions. obviously, the dynastical position as well as the religious thoughts have been the elements effective on the presentation of his records. having a critical look at the reports, this research is to investigate the documents and their content in order to answer this question on what reports he paid the most attention and how he included them in his works.the result of study clarifies that he has taken advantage of description along with the abbreviation method and selection without any analysis in the reflection of facts on the life of imam hassan askari (pbuh); so that, he has firstly considered the name and kinship of imam and then, the date and birth place, the date and place of departure of that holiness, the length of life, his mother’s name and finally he has briefly indicated the virtue of that holiness. the narration of hadith is the other issue which has been less considered by sebt and he has narrated a sample of imam’s traditions.