سقیفه در تاریخ‌نگاری بلاذری با تاکید بر انساب الاشراف

سقیفه، مهم‌ترین رویداد تاریخ اسلام بعد از رحلت پیامبر(ص)، در منابع تاریخی از جایگاه خاصی برخوردار است و ابعاد مختلف آن، تحقیقات علمى فراوانى را به خود اختصاص داده است. در بررسی این جریان، نگاه دقیق تر به گزارش های مورخان اوّلیه، اهمیتی ویژه دارد. بلاذری (279ق) در انساب الاشراف کوشیده است آثار محدثان و اخباریان قدیم را به صورت گسترده گرد آورد و به ضبط و ثبت اخبار سقیفه بپردازد.این نوشتار، با روش تحلیل محتوا به کالبدشکافی گزارش‌های بلاذری درباره سقیفه دست زده و بر آن است با شکستن قالب‌های کلیشه‌ای گزارش‌های تاریخی، به مغز و جوهر کلام یا همان معارفی که اندیشه مورخ را شکل داده و در نوشته‌های او بازتاب یافته است، دست یابد. یافته‌های این پژوهش، حاکی از آن است که بلاذری جریان سقیفه را با شرح بیشتری نسبت به مورخان هم روزگارش چون ابن ‌هشام (213یا218ق)، محمد بن سعد (230ق) و یعقوبی (284ق) نگاشته و با نگاه کلی تری به این حادثه پرداخته است. وی با این که بر مذهب اهل‌سنّت بود، روایات مخالف جانشینی ابوبکر را نیز بیان کرده و گزارشی از برخی منازعات سقیفه را نیز آورده است. چنین برمی‌آید که وابستگی بلاذری به خلفای عباسی، در این رویکردِ او به موضوع سقیفه، نقشی مهم داشته است.

saqifah in balazori’s historiography with the emphasis on ansaab ol- ashraf

saqifah is considered as the most significant incidents of history of islam after the departure of prophet mohammad (pbuh) and it is of particular position in the historical sources; moreover, too many scientific researches were done pertaining to its diverse dimensions.to investigate this trend, more accuracy and reflection toward the early historians’ reports is required. balazori’s (279 a.h) in ansaab ol - ashraf, has endeavored to extensively gather the works of earlier scholars of hadith and narrators and to record the incident of saqifah.the present research has studied balazori’s reports on saqifah via the content analysis and it is to break the cliché formats in the historical reports to achieve the main facts or the knowledge developed the thought of historian and reflected in his writings. the findings of this research indicate that balazori’s has written the incident of saqifah with more clarification compared with his contemporary historians such as ibn e- hashem (213 or 218), mohammad ibn e- sa’d (230), and yaqubi (284) and he has investigated this event with more general approach. although he was sunnite, he included the narrations related to the disagreement with the succession of abu bakr as well as a report of some disputes on saqifah. it is concluded that the dependency of balazori’s on abbasid caliphate has been so effective on his approach towards the issue of saqifah