تاثیر ناامنی بر روند حج‌گزاری خراسانیان از ابتدای قرن سوم تا میانه قرن پنجم هجری

در پی گسترش اسلام در ایران و توجه به حج به ‌عنوان یکی از مهم‌ترین آیین‌های دینی، اعزام کاروان‌های متعددی از سرزمین‌های شرق خلافت با عنوان رکب الخراسان به حرمین شریفین رواج یافت. این سفر دینی که در مسیری طولانی صورت می‌گرفت، گاه به دلیل مشکلات و خطرات مسیر متوقف می‌ماند. پس از افول دستگاه خلافت عباسی (132656 ﻫ.ق.) و تجزیه سرزمین‌های زیر سلطه ایشان و افزایش درگیری‌های داخلی و خارجی سلسله‌های ایرانی بر سر تصاحب تاج ‌و تخت و توسعه قلمرو، دوره‌ای طولانی از ناامنی‌های مقطعی در مسیرهای منتهی به عراق و حجاز ایجاد شد که در نتیجه آن، نه ‌تنها امکان فعالیت‌های عمرانی و خدمات بهتر برای قافله‌ها میسر نگردید، بلکه با افزایش درگیری‌های فرقه‌ای، ظهور گروه‌های تندرو و رواج راهزنی قبایل عرب، قافله‌های حج در برخی دوره‌ها از سفر بازماندند. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با تکیه ‌بر منابع کتاب‌خانه‌ای در پی مطالعه تاثیر ناامنی به‌عنوان متغیری مستقل بر روند حج‌گزاری خراسانیان در ابتدای قرن سوم تا میانه قرن پنجم هجری است.

The Effect of Unsafety on Pilgrimage to Mecca by People from Khorasan from the Beginning of the Third Century to the Middle of the Fifth Century

Following the propagation of Islam in Iran and considering hadj being considered as the most important religious traditions, the dispatching of numerous caravans from the eastern lands of caliphates as the Rakab ol Khorasan towards holy shrines got prevalent. This religious trip stopped at times due to the difficulties and hazards of long pathway. After the collapse of Abbasid caliphate (132656 A. H) and the division of the lands under their domination as well as the increase of the internal and external disputes among the Iranian dynasties in order to achieve authority and to develop territory led to long lasting unsafety on the ways towards Hejaz and Iraq so that, the possibility of constructive activities and better services in favor of caravans was not possible. Moreover, the increase of disputes among the sects, the advent of radical groups and the prevalence of rubbery among Arab tribes led to the occasional stoppage of hadj caravans. Following the descriptive analytical and the library research method, the present research is to consider the effect of unsafety as an independent variable on the trend of pilgrimage to Mecca by the people from Khorasan from the beginning of the third century to the middle of the fifth century.