تحلیل کنش‌های متظاهرانه مامون در مواجهه با امام رضا(ع)

بررسی کنش‌های رخ ‌داده در برخی دوره‌های تاریخی به دلیل حساسیت آن دوره و جایگاه ویژه کنش‌گران دارای اهمیت است؛ زیرا می‌تواند الگوی مفیدی برای فهم رویدادها و ژرفا یافتن درک عمومی باشد. در این مقاله، کنش‌های متظاهرانه مامون در مواجهه با امام ‌رضا(ع) در دوران خلافت با استفاده از ظرفیت‌های تحلیل ‌گفتمان لاکلا و موفه با تاکید بر دو مفهوم اصلی زنجیره هم‌ارزی و حاشیه‌رانی تبیین می‌شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مامون در دوره‌های مختلف به تناسب موقعیت از راهکارهای هم ارزی مانند تظاهر به تشیع، دعوت امام(ع) به مرو، پیشنهاد ولایت‌عهدی، باورداشت آخرالزمانی، به‌کارگیری نمادهای شیعی و تطمیع استفاده کرده است. هم‌چنین، راهکارهای حاشیه رانی مانند مهندسی روابط اجتماعی، کتمان فضایل، تضعیف جایگاه اجتماعی، تضعیف جایگاه علمی، ترور شخصیت، حصر ارتباطی، زندان، حصر خانگی، حذف فیزیکی و شهادت بهره گرفته است. روش مواجهه مامون با امام(ع) را می‌توان به سه دوران بحرانی ابتدای حکومت، تثبیت حکومت و حصر فرهنگی ارتباطی امام(ع) تقسیم کرد. با این حال، به‌صورت دقیق نمی‌توان هرکدام از راهکارها را به یک دوره خاص نسبت داد، اما مامون در دوره‌های اول و دوم بیشتر از زنجیره هم‌ارزی استفاده کرده است و هر‌چه به دوره سوم نزدیک می‌شویم، استفاده از مکانیسم حاشیه‌رانی بیشتر ‌گردیده است. هم‌چنین، گاهی به‌صورت توامان از سازوکارهای برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی استفاده شده است.

The Analysis of Ma’moon’s Duplicitous Action in Dealing with Imam Reza (PBUH)

The study of events come about in some historical phases is of great significance due to the sensitivity of that era as well as the particular position of actors. Likewise, this issue can be beneficial towards the appreciation of events and deepening of general understanding. In this article, Ma’moon’s duplicitous action in dealing with Imam Reza (PBUH) in time of caliphate are clarified by taking advantage of Laclau and Mouffe’s discourse analysis with the emphasis on two main concepts of equivalence and backgrounding strategies. The findings of research indicate that Ma’moon has taken the equivalence strategies such as pretending to be Shi’a, inviting Imam to Marve, suggesting the guardianship, believing in the end of time as well as applying the Shiite symbols and allurement in different phases according to the situation. Moreover, he has taken advantage of backgrounding strategies such as the management of social relations, concealment of virtues, weakening of the social status and scientific position, terror of personality, limitation of relationships, imprisonment and martyrdom. His strategies in dealing with Imam Reza (PBUH) can be divided into three critical phases namely the beginning of government, the stabilization of government and the limitation of cultural relationship. Yet, none of the strategies can be attributed to a particular time. Ma’moon has mostly applied the equivalence strategy in the first and second phases and backgrounding strategy in the third phase. Likewise, the strategies of backgrounding and foregrounding have been concurrently utilized on occasion