تحلیل خطبه عیادت حضرت زهرا(س) بر پایه نظریه کنش گفتاری

خطبه حضرت زهرا(س)(11 ق) به هنگام عیادت زنان مهاجر و انصار از ایشان، متنی است که به دلیل اهمیت تاریخی، شایسته تحلیل در چارچوب نظریه کنش‌ گفتاری است. بر اساس این نظریه، گوینده ضمن بیان کلمات، کنش‌هایی را در قالب محتوای گزاره‌ها انجام می‌دهد که آنها را به پنج دسته بیانی، انشایی، تعهدی، اعلامی و عاطفی تقسیم می‌کنند. این مقاله پس از بازخوانی خطبه حضرت زهرا(س) در جمع زنان مهاجر و انصار، به این نتیجه می‌رسد که از میان انواع کنش‌های گفتاری به ترتیب کنش اظهاری، کنش عاطفی و کنش ترغیبی، بیشترین سهم را در سخنان آن حضرت به خود اختصاص دهند. با توجه به رابطه معنا‌دار بافت موقعیتی و فضای اجتماعی ایراد سخن و کنش‌های گفتاری گوینده، می‌توان گفت که حضرت زهرا(س)، این کنش‌های گفتاری را با توجه به شناختی که از تحولات جامعه نوپای اسلامی داشتند، برگزیدند و به همین سبب با شناخت و تحلیل این کنش‌ها می‌توان راهی به سوی شناخت بیشتر شرایط تاریخی آن روزگار گشود.

The Analysis of the Sermon of Fatimah Zahra (PBUH) Based on Speech Act Theory

The speech presented by Fatimah Zahra (PBUH), (11 After Hijrah), addressing Mohajer and Ansar women is worth analyzing within the framework of speech act theory on account of its historical significance. On the basis of this theory, the speaker presents the actions in form of content of propositions while uttering the words. These actions are divided into representative, performative, commissives, declarative and expressive.Following the analysis of this sermon, the article concludes that the representative, expressive and directive acts are mostly observed in that holiness’ sermon.Considering the meaningful relationship between the situational context and the social atmosphere of presenting sermon as well as the speaker’s speech acts, it can be concluded that, these speech acts were selected due to the awareness from the changes come about in the newly developed Islamic community. Accordingly, the recognition and analysis of these actions can provide a ground towards more identification of historical conditions of that era