خدابانوان عربی در منابع پیشاقرآنی: ماهیت، کارکرد و خاستگاه

یکی از مهم‌ترین ضرورت‌های فهم تاریخ صدر اسلام، به‌خصوص برای شناخت دلالت بسیاری از آیات قرآن کریم، آگاهی از باورهای فرهنگی و تاریخی اعراب در دوران پیش از ظهور اسلام است. باوجود پیدایش دانش‌های جدید و آورده‌های ارزشمند ایشان در ارتباط با دوران باستان، به نظر می‌رسد که فهم ما از بسیاری از دلالت‌های تاریخی آیات قرآن، دارای کاستی و ابهام است. مقاله حاضر، با هدف نشان دادن نمونه‌ای از پژوهش‌های ضروری در این زمینه، بر آن است به موضوع خدابانوان عربی با تکیه بر سه الهه: منات، لات و عزی بپردازد و با کمک منابع پیشاقرآنی و شواهد عینی باقیمانده از جزیره‌العرب در پیش از ظهور اسلام، به پرسش‌هایی در این زمینه، مانند: چیستی این الهه‌ها، مهم‌ترین کارکردها، صفات و القاب آنها، پیشینه تقدیس و مناطق اصلی پرستش آنها پاسخ دهد. مجموعه واکاوی‌های باستانی و تاریخی نشان می‌دهند این خدابانوان، الهه‌های واردشده از سرزمین‌های مجاور شبه‌جزیزه بودند که فراتر از ماهیت سنگی یا چوبی‌شان، کارکردهای مختلفی داشتند و در سطحی گسترده سرتاسر جزیره‌العرب تقدیس و تنزیه می‌شدند.

Allah’s Daughter in the Primary Sources of Islam; Quiddity, Function and Origin

One of the necessities of appreciating the history of early Islam under the shadow of Holy Quran is the achievement of knowledge regarding the cultural and historical beliefs of Arabs living before the advent of Islam. In spite of the valued achievements of new sciences pertaining to the archeology, it seems that our understanding from the historical indications of Quran verses is of deficiency and ambiguity. Illustrating some sample of essential researches in this regard, the present article is to investigate the issue of Allah’s daughter relying on three idols namely Manat, Latt and Uzza in the primary sources of Islam and to answer the questions including the quiddity of these idols based on the objective evidences remained from the peninsula before Islam, the most important application and properties of them, their history of holiness as well as the main area of worshiping them. The archeological and historical investigations indicate that these idols were the goddesses with various functions and extensively worshipped that entered from areas next to the peninsula.