بررسی انتقادی سیاست‌گذاری علم در عصر صفویه

با توجه به نقش علم در شکوفایی جوامع بشری، بررسی تجربه‌های تاریخی و تمدنی می‌تواند در تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های علمی از سوی سیاست‌گذاران و دولت‌مردان به کار آید. دولت صفویه و میراث فکری، فرهنگی و مذهبی آن به دلایل متعددی مانند نزدیکی نسبی زمانی با عصر حاضر، یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی برای این گونه بررسی‌ها به شمار می‌رود.این پژوهش با رویکرد وصفی تحلیلی و بهره‌مندی از منابع تاریخی چون تواریخ عمومی، سلسله‌ای و دودمانی، سفرنامه ها و زندگی‌نامه‌ها در پی یافتن نقاط ضعف و قوت سیاست‌ها و تدابیر علمی در دولت صفویه است. یافته‌های این پژوهش نشان‌می‌دهد، ظهور تحولاتی چون گسترش فرهنگ اسلامی شیعی، صیانت از اصول فکری و مذهبی، توجه به مطالبات و نیازهای اجتماعی از نقاط قوت و مواردی چون انقطاع علمی و تمدنی، فقدان پویایی و نوآوری، عدم بهره‌مندی از ابزارها و شیوه‌های جدید آموزش و پژوهش، عدم بهره‌مندی مطلوب از دست‌آوردهای علمی و جلوگیری نکردن از مهاجرت دانشمندان به خارج از کشور از مهم‌ترین، نقاط ضعف سیاست‌های علمی این دوره به شمار می‌روند.

Critical Investigation on Policy Making of Science in Safavid Era

Regarding the role of science in relation to the prosperity of human society, the historical and civilizational experiences can be applicable in the policies and scientific plans developed by the policy makers and statesmen. Safavid government with its intellectual, cultural and religious inheritance is considered as one of the most important historical era for these kinds of investigations due to its relative temporal proximity with the present time. Relying on the analyticaldescriptive approach and taking advantage of the historical sources including general and dynastic histories, travel books and biographies, this research is to discover the weak and strong points of policies and scientific diplomacies in Safavid government. The findings of this research clarify that, the initiation of changes such as the propagation of ShiiteIslamic culture, the protection of intellectual and religious principles, the consideration of social needs are regarded as the strong points and the civilizational and scientific cessation, lack of dynamism and innovation, not taking advantage of modern apparatus and methods of education and research, not taking a favorable advantage of scientific achievements, not avoiding from the migration of scientists are considered as the most important weak points of scientific policies of this era