مبانی ساخت یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان در عصر صفوی (سیری از هویتپردازی تا آناکرونیسم)

با برآمدن خاندان صفوی، بنیانی نو برای ساخت‌‌یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان در نخستین گام‌های فرایند دولت‌سازی و ملت‌سازی فراهم آمد. مبنای رفتار صفویان آمیزه‌ای از باورهای صوفیانه، تمایزهای شیعی، اندیشه ایران‌شهری و اصول حکومت اسلامی ‌همساز با میراث اهل سنت بود. این مبنای مشروعیت و حقانیت، هویت ایران‌ معاصر را در دو سطح نرم افزار و سخت افزار و در دو عرصه درونی و بین‌المللی شکل داد.  پژوهش پیش رو، با ره‌یافتی اسنادی کتاب‌خانه‌ای بر آن است در سایه‌ واکاوی مبانی رفتار عصر صفوی، کیفیت مفصل‌بندی و ساخت‌یابی هویت سیاسی اجتماعی ایرانیان را در آغاز برخورد با مدرنیته و مدرنیسم بررسی نماید. براساس یافته‌های این پژوهش، هویت ملی ایرانیان در دوران صفوی، به‌ویژه تا پیش از درگذشت شاه عباس‌اول، بر مبنای مولفه‌های چهارگانه تصوف، تشیع، ایران‌بودگی و سنت برآمده از حکومت اسلامی ‌تبیین ‌پذیر است. این امر توانست مرزهای هویتی، دگرسازانه و خصومت‌سازانه را در فضای فکری و کنشی ایران بازتعریف کند. خاندان صفوی در آغاز توانست مبنایی استوار برای ساخت‌بندی هویت ایرانی فراهم بیاورد اما در ادامه حکومت خود به‌واسطه زمان‌پریشی به سستی و گسست گرایید.