مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و برنامه زمانی پارادوکسی بر نگرانی افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی

مقدمه: اختلال اضطراب اجتماعی یک اختلال روان‌پزشکی ناتوان‌کننده است که با ترس مداوم در موقعیت‌های اجتماعی مشخص می‌شود. در این اختلال افراد از ارزیابی منفی دیگران ترسیده و احساس نگرانی می‌کنند. بر این اساس پژوهش حاضر به مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و برنامه زمانی پارادوکسی، بر نگرانی افرادی پرداخت که نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی از خود بروز می‌دادند.مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بود و در آن از طرح آزمایشی تک آزمودنی طرح aba استفاده شد. جامعه آماری شامل دانشجویان کارشناسی روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد در سال تحصیلی 1402-1401 بود که نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی داشتند. پس از تشخیص‌گذاری به شیوه نمونه‌گیری هدفمند، 6 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و با تعیین خط پایه به‌طور تصادفی در دو گروه مداخله (درمان زمانی پارادوکسی، درمان پذیرش و تعهد) و یک گروه گواه قرار گرفتند. گروه‌های آزمایش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و برنامه زمانی پارادوکسی را در 12 جلسه 90 دقیقه‌ای طی 12 هفته به شکل جداگانه دریافت نمودند. دوره پیگیری نیز در دو مرحله یک و دوماهه انجام شد. در این پژوهش از پرسشنامه نگرانی ایالت پنسیلوانیا (pswq) و پرسشنامه اضطراب اجتماعی (spq) استفاده شد. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از تحلیل تک آزمودنی با استفاده از تحلیل دیداری نمودارها، شاخص‌های روند، ثبات، درصد داده‌های غیر همپوش، درصد داده‌های همپوش و درصد بهبودی استفاده شد. برای معناداری آماری نیز از درصد داده‌های ناهمپوش (pnd) استفاده گردید.یافته‌ها: نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، و برنامه زمانی پارادوکسی بر میزان نگرانی افراد با نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی وجود دارد (0/001>p). برنامه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد نسبت به برنامه زمانی پارادوکسی، اثر بیشتری بر کاهش نگرانی داشت که اثرات آن در مراحل پیگیری نیز پایدار بود.نتیجه‌گیری: می‌توان چنین نتیجه گرفت که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با بهره بردن از شش فرایند پذیرش روانی، گسلش شناختی، خود به‌عنوان زمینه، تعامل با زمان حال، ارزش‌های مشخص شده و رفتار متعهدانه، می‌تواند به‌عنوان الویت درمانی برای افرادی که نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی دارند، مورد استفاده قرار گیرد.

comparing the effectiveness of acceptance and commitment therapy and paradoxical timetable therapy on worry in individuals with social anxiety disorder

introduction: social anxiety disorder is a debilitating psychiatric condition characterized by persistent fear in social situations. individuals with this disorder fear negative evaluation by others and experience significant worry. this study aimed to compare the effectiveness of acceptance and commitment therapy (act) and paradoxical timetable therapy (ptt) on worry in individuals with social anxiety disorder.methods: this applied study employed a single-case experimental design with an aba framework. the statistical population included undergraduate psychology students with social anxiety disorder symptoms at islamic azad university, khorramabad branch during the 2022-2023 academic year. six participants were selected through purposive sampling and randomly assigned to two intervention groups (ptc, act) and one control group. the experimental groups received act and ptt in 12 weekly 90-minute sessions over 12 weeks. the follow-up assessments were conducted at one month and two months post-intervention. the penn state worry questionnaire (pswq) and social anxiety questionnaire (saq) were used for data collection. data were analyzed using single-subject analysis, including visual analysis of charts, trend indices, stability, percentage of non-overlapping data (pnd), percentage of overlapping data, and recovery percentage. the percentage of non-comprehensive data (pnd) was used for statistical significance.results: the results showed that there was a significant difference between the effect of act and ptt on worry levels in individuals with social anxiety disorder (p<0.001). act was more effective than ptt in reducing worry, and its effects remained stable during the follow-up period.conclusion: it can be concluded that act, utilizing six core processes—psychological acceptance, cognitive defusion, self-as-context, present-moment awareness, values clarification, and committed action—can be prioritized as a therapeutic approach for individuals with social anxiety disorder.