تبارشناسی معجون مثرودیطوس، اصالت و پیشینه تاریخی: مثرودیطوس یونانی یا مهرداد ششم ایرانی؟

«مثرودیطوس» یکی از معاجین مشهور طبی است که پیشینه تاریخی و ساخت آن به پادشاهی در آسیای صغیر به همین نام نسبت داده می‌شود. هدف از این پژوهش، شناسایی و گزارش پیشینه تاریخی و طبی این داروست. در پژوهش کیفی حاضر که به روش کتابخانه‌ای انجام گردیده، سعی شده است به بازخوانی اطلاعاتی که در کتب طبی و تاریخی درباره معجون مثرودیطوس آمده، پرداخته شود تا بتوان هویت اصلی این دارو را مشخص نمود. یافته‌ها نشان داد که هرچند پیشینه معجون مثرودیطوس به‌واسطه معنای لغوی و اصطلاحی این واژه و یونانی‌مآبی ملیت سازنده آن به پادشاه مشهور یونان بازمی‌گردد، اما از اختراعات مهرداد ششم از پادشاهان ایرانی پونتوس (واقع در کرانه دریای سیاه) است که در شکل و قالبی یونانی به کتاب‌های طبی راه یافته و با نام معجون مثرودیطوس ذیل یکی از معروف‌ترین معجون‌های مهم طبی تثبیت‌شده و ازاین‌جهت بر وجه یونانی بودن خویش صحه گذارده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که معجون مثرودیطوس خاستگاه ایرانی دارد و با استحاله در طب ایرانی تحول معنایی داشته است.

the genealogy of mithridatium: origins and historical background—mithradates vi eupator or mithridates vi from iran?

“mithridatium” is one of the most renowned antidotes in history, traditionally attributed to the king of asia minor. this study aimed to identify and report the historical and medical background of this remedy. using a qualitative, documentary research method, this study reviewed information from medical and historical texts to define the true identity of mithridatium the findings revealed that, despite its historical background, lexical and semantic transformations, and the hellenic origins of its creator, mithridatium was invented by mithridates vi (134 to 63 b.c.), the king of the ancient anatolian kingdom of pontus who was of mixed persian and greek ancestry in the black sea region. regardless of its genealogy, the greek form of mithridates’ antidote, known as mithridatium, permeated persian medicine (pm) and became firmly established. what is clear is that mithridatium had an iranian origin, with semantic transformation in pm.