مدل پیش‌بینی سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری، بر اساس استرس ادراک‌شده و انسجام روانی با میانجی‌گری رفتارهای ارتقادهنده سلامت در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر

مقدمه: بروز بیماری‌های روان‌تنی سبب می‌شود نظم روانی بیماران مختل شود و با آسیب‌های روان‌شناختی مزمنی مواجه شوند. با توجه به نقش شناخته‌شده مسائل روانی در بیماری‌های روده‌ای، پژوهش حاضر به بررسی نقش میانجی‌گر رفتارهای ارتقادهندۀ سلامت در رابطه بین استرس ادراک‌شده و انسجام روانی با سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر پرداخته است.مواد و روش‌ها: روش پژوهش، توصیفی- همبستگی و مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر بودند که در فصل پاییز و زمستان سال 1400 به مراکز درمانی و متخصصان گوارش شهر اصفهان مراجعه کرده بودند. نمونه آماری 340 بیمار بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارها شامل مقیاس سازگاری روانی- اجتماعی با بیماری (psads)، مقیاس استرس ادراک‌شده (pss)، پرسشنامه انسجام روانی (scq) و پرسشنامه رفتارهای ارتقادهنده سلامت (hpbq) بودند و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری و آزمون بوت استراپ با بهره‌گیری از نرم‌افزار آماری spss  نسخه 23 و amos  نسخه 23 صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد استرس ادراک‌شده، انسجام روانی و رفتارهای ارتقادهنده سلامت بر سازگاری روانی-اجتماعی اثر مستقیم معنادار دارد (0/01>p). نتایج بوت استراپ نشان داد که رفتارهای ارتقادهنده سلامت در رابطه بین استرس ادراک‌شده و انسجام روانی با سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری‌ای که نقش میانجی‌گری دارد، معنادار است (0/01>p).نتیجه‌گیری: لازم است که درمانگران بالینی با به‌کارگیری روش‌های درمانی روان‌شناختی کارآمد مبتنی بر رفتارهای ارتقادهنده سلامت، سازگاری روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر را بهبود بخشند.

model of predicting psychosocial adaptation to disease according to perceived stress and sense of coherence with the mediation role of health promoting behaviors in patients with irritable bowel syndrome

introduction: psychosomatic diseases disrupt patients’ mental order, leading to chronic psychological injuries. consequently, this study aimed to investigate the mediating role of health-promoting behaviors in the relationship between perceived stress and sense of coherence with psychosocial adaptation to the disease in patients with irritable bowel syndrome (ibs).methods: the research method was descriptive-correlational and utilized structural equation modeling. the study’s statistical population included patients with ibs referred to therapy centers and gastroenterologists in isfahan in the autumn and winter of 2020-21. the statistical population comprised 340 patients with ibs, selected using a convenient sampling method. the applied instruments included the psycho-social adaptation to disease scale (psads), perceived stress scale (pss) sense of coherence questionnaire (scq) and health promoting behaviors questionnaire (hpbq). data analysis was conducted via structural equation modeling and bootstrap test using spss23 and amos23 statistical software.results: the results showed that perceived stress, sense of coherence, and health-promoting behaviors directly affect psychosocial adaptation to disease (p<0.01). furthermore, the results of the bootstrap test showed that health-promoting behaviors have a significant mediation role in the relationship of perceived stress and sense of coherence with psychosocial adaptation to disease (p<0.01).conclusion: clinical therapists must improve psychosocial adaptation to disease in patients with ibs by applying efficient psychological therapy methods such as health promoting behaviors-based therapy.