برآورد پارامترهای ژنتیکی برخی صفات مورفولوژیکی گندم دوروم (triticum turgidum l.) دیم با استفاده از روش دای‌آلل هیمن

به منظور بررسی اجزای ژنتیکی و نحوه توارث تعدادی از صفات مورفولوژیک، 6 ژنوتیپ گندم دوروم دیم (چهل دانه، گردیش، زردک، سوریه 1، واها و knd1149//68/ward) و بذور حاصل از تلاقی دای آلل کامل آن ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه کشاورزی دیم مراغه کشت گردیدند. نتایج تجزیه دای آلل نشان داد که برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و تعداد پنجه بارور سهم واریانس افزایشی نسبت به واریانس غالبیت بیشتر بود. مقدار مثبت پارامتر f نشان داد که در والدین مورد استفاده فراوانی آلل های غالب نسبت به آلل های مغلوب بیشتر بود. مقدار درجه غالبیت نیز نشان دهنده غالبیت ناقص ژن ها در کنترل صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، طول سنبله، تعداد پنجه بارور و وزن صد دانه و فوق غالبیت در کنترل طول پدانکل بود. تجزیه گرافیکی نشان داد که افزایش صفات عملکرد دانه، طول پدانکل، وزن صد دانه، تعداد دانه در غلاف و طول سنبله توسط ترکیبی از آلل های غالب و مغلوب کنترل می گردد. بالا بودن سهم اثر افزایشی برای عملکرد دانه نشان دهنده امکان گزینش برای بهبود صفت مذکور در ژنوتیپ های مورد مطالعه است. از آنجا که در بین والدین مورد مطالعه بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به رقم گردیش (33/10 گرم در بوته) بود، این رقم می تواند در برنامه های اصلاحی به عنوان والد تلاقی جهت نیل به لاین هایی با عملکرد و اجزای عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد. همچنین بهره گیری از تلاقی knd1149//68/ward times; واها با بیشترین میزان عملکرد در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، در برنامه های تولید هیبرید توصیه می شود.

Estimation of Genetic Parameters of Morphological Traits in Rainfed Durum Wheat (Triticum turgidum L.) using Diallel Method

To estimate the genetic components and the mode of inheritance for some morphological traits, six rainfed durum wheat genotypes (Chehel daneh, Gerdish, Zardak, Syrian1, Waha and Knd1149//68/ward) and their complete diallel progenies were grown in a randomized complete blocks design with two replications in 200506 cropping season in Maragheh Dryland Agricultural Research Station. Results of diallel analysis revealed that additive variance were important for inheritance of grain yield, number of grain per spike, spike length and number of fertile tiller than dominance variance. The positive value of lsquo;F rsquo;, indicated that there were excess of dominant alleles in comparison to recessive ones in the parents for all of the studied traits. The average degree of dominance (H1/D) 0.5 showed partial dominance for grain yield, number of grain per spike, spike length, 100 grains weight and number of fertile tiller and overdominance for peduncle length. Graphic analysis indicated that increase of grain yield, number of grain per spike, spike length, 100 grains weight and number of fertile tiller were under the control of combination of recessive and dominance alleles. Predominance of additive effects for grain yield demonstrated that breeding methods based on selection may be advantageous in improving of this trait. The highest value of this trait relevant to Gerdish (10.33 g/plant), therefore this genotype can be used as cross parent in breeding programs for receiving to lines with high yield and yield components. The cross of Waha times; Knd1149//68/ward with high value of GY and GCA for this trait can be used as a suitable cross for hybrid production.