برآورد پارامترهای ژنتیکی عملکرد دانه و برخی صفات زراعی گندم با استفاده از تلاقی‌های دای‌آلل

هدف از تحقیق حاضر، مطالعه قابلیت ترکیب پذیری عمومی (gca) والدین، ترکیب پذیری خصوصی (sca) هیبریدهای نتاج و برآورد وراثت پذیری و هتروزیس برای عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی در جهت توسعه ارقام گندم با عملکرد بالا بود. یک مجموعه دای آلل یک طرفه حاصل از شش ژنوتیپ گندم در یک طرح بلوک های کامل تصادفی در طی فصل زراعی 93-1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران در شرایط دیم ارزیابی شدند. اختلاف معنی دار بین ژنوتیپ ها برای تمام صفات مورد مطالعه، بیانگر تنوع قابل توجه در مواد ژنتیکی مورد استفاده بود. اثرات معنی دار gca و sca نشان دهنده نقش عمل افزایشی و غیر افزایشی ژن های کنترل کننده تمام صفات بود. نسبت میانگین مربعات gca به sca و نسبت ژنتیکی ارجحیت عمل غیرافزایشی ژن را برای صفات مورد مطالعه نشان داد. وراثت پذیری عمومی برای تمام صفات مورد مطالعه بالا (67/099/0) بود که نقش فاکتورهای ژنتیکی را در کنترل این صفات در مقایسه با اثرات غیرژنتیکی نشان داد. وراثت پذیری خصوصی برای تمام صفات پایین تا متوسط (06/037/0) بود. در بین والدین، رقم کوهدشت به عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی برای قدرت رشداولیه، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک، طول سنبله، طول پدانکل، خروج سنبله از برگ پرچم و عملکرد دانه بود. همچنین هیبرید damara6 ×کوهدشت یک تلاقی با ترکیب پذیری خصوصی مناسب برای تعداد صفات روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، محتوای کلروفیل، دمای کانوپی، طول دانه و عملکرد دانه بود. انتظار می رود این تلاقی با دارا بودن هتروزیس مثبت برای عملکرد دانه، محتوای کلروفیل و طول دانه و هتروزیس منفی از نظر ارتفاع بوته، نتاج مناسبی تولید کند و به طور موفقیت آمیزی در برنامه های تولید هیبرید به کار گرفته شود. با توجه به سهم بیشتر اثرات غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی صفات، بازده ژنتیکی گزینش آنها به ویژه در نسل های اولیه پایین می باشد و گزینش برای بهبود ژنتیکی این صفات می بایست از نسل های پیشرفته اصلاحی آغاز شود.

Estimation of Genetic Parameters of Grain Yield and Some Agronomic Traits in Bread Wheat Using Diallel Crosses

For development of high yield wheat cultivars, this study was conducted to estimate the general combining ability (GCA) of parents, specific combining ability (SCA) of hybrid progenies, heritability and heterosis of grain yield and some agronomic traits. A partial diallel crosses which obtained in a set of six wheat genotypes were sown in randomized complete block design at Gachsarann agricultural research station in 201314 growing season under dryland condition. The results of this study revealed a significant difference among the genotypes for all of the traits that indicating considerable genetic variation. Significant effects of GCA and SCA indicated role of additive and nonadditive gene action in the control of all considered traits. The mean square ratio of GCA to SCA and Baker genetic ratio showed a preponderance of nonadditive gene action for all of the studied traits. Broadsense heritability was high (0.670.99) for all of them, which indicated the role of genetic factors compared with nongenetic factors for controlling of these traits. Narrowsense heritability was low to moderate (0.06 ndash;0.37). Among the parents, Koohdasht was the best general combiners for early growth vigor, days to maturity, spike length, peduncle length, flag leaf extrusion and grain yield. The Koohdasht ×DAMARA6 hybrid showed the best specific cross for days to heading, days to maturity, grain filling period, plant height, chlorophyll content, canopy temperature, grain length and grain yield. These hybrids showed positive and significant heterosis for grain yield, chlorophyll content and grain length and negative heterosis for plant height. It is expected to produce desirable segregants and could be exploited successfully in wheat improvement programs. In addition, because of preponderance of nonadditive gene action for studied traits, particularly in the early generations, efficiency of genetic selection was low and selection for genetic improvement of these traits must be retraced in advanced generations.