برآورد پارامترهای ژنتیکی مرتبط با خصوصیات کیفی دانه در اینبرد لاین‌های حاصل از تلاقی دو رقم گندم نان

گندم یکی از مهمترین غلات و اساسی‌ترین محصول غذایی در سراسر جهان محسوب می‌شود. عمده مصرف گندم به صورت نان است که کیفیت مطلوب آن از نظر طعم، مزه، طول مدت نگهداری و کاهش ضایعات اهمیت بسزائی دارد. در مطالعه حاضر، پارامترهای ژنتیکی برخی ویژگی‌های کیفی دانه در 131 لاین f6 گندم حاصل از تلاقی ارقام مرودشت × نورستار (به‌همراه والدین)، شامل محتوای پروتئین دانه، رطوبت، نشاسته، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، عدد فالینگ، گلوتن کل، گلوتن قوی، گلوتن ضعیف و گلوتن خشک مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج داده‌های این مطالعه نشان داد که لاین‌های مورد بررسی فقط برای صفات محتوای پروتئین دانه و عدد فالینگ تفاوت بسیار معنی‌داری با هم داشتند. برخی از لاین‌ها برای صفات مهمی همچون درصد پروتئین دانه مقادیر بالاتری نسبت به والدین نشان دادند. نتایج تجریه خوشه‌ای تنوع بین لاین‌ها را تایید کرد. گروه پنج با 31 لاین بیشترین میانگین برای محتوای پروتئین دانه را نشان داد. محتوای پروتئین با صفات مرتبط با گلوتن، همبستگی فنوتیپی مثبت و بسیار معنی‌داری نشان داد. کمترین و بیشترین مقدار ضریب تغییرات فنوتیپی، ژنتیکی و محیطی به ‌ترتیب برای درصد نشاسته و عدد فالینگ به‌دست آمد. تفاوت قابل‌ملاحظه بین ضریب تغییرات ژنتیکی و فنوتیپی در صفاتی همچون نشاسته دانه و گلوتن نشان‌دهنده تاثیر بیشتر محیط بر این صفات است. پروتئین و عدد فالینگ، از وراثت‌پذیری و پیشرفت ژنتیکی بالایی برخوردار بودند. با توجه به نتایج به‌دست آمده، محتوای پروتئین دانه و عدد فالینگ به دلیل تنوع بالا و اثر کمتر انحراف محیطی می‌توانند برای انتخاب لاین‌های برتر (28، 35، 81 و 100) در این جمعیت مورد توجه قرار بگیرند.

estimation of genetic parameters related to grain quality characteristics in inbred lines derived from two bread wheat cultivars

wheat is regarded as one of the most important cereal crops and a fundamental food staple worldwide. bread is the primary and the main product of wheat, and its optimal quality is crucial for enhancing taste, extending shelf life, and reducing waste. in this study, some genetic parameters associated with the grain quality characteristics of 131 f6 lines resulting from the cross of marvdasht × nurstar cultivars (along with parents) were evaluated by measuring traits including grain protein content, moisture, starch, neutral detergent fibers (ndf), falling number, total gluten, strong gluten, weak gluten and dry gluten. the results of this study showed that the lines had highly significant differences only for grain protein content and falling number. results indicated that some lines had higher values than parents for important traits such as grain protein content. the results of the cluster analysis confirmed the diversity between the lines. group five with 31 lines showed the highest mean for grain protein content. protein content showed a significantly positive correlation with gluten-related traits. the lowest and highest values of phenotypic, genetic, and environmental variation coefficients were obtained for starch percentage and falling’s number, respectively. the significant difference between the coefficient of genetic and phenotypic changes in traits such as grain starch and gluten indicate the greater influence of the environment on the traits. protein and falling numbers had high heritability and genetic advancement. according to the results of this study, due to their high diversity and minimal environmental influence, the grain protein content and falling number traits can be used as selection criteria for superior lines (28, 35, 81, and 100).