بررسی تنوع زیر‌واحدهای پروتئین گلیادین در لاین‌های اینبرد نوترکیب حاصل از تلاقی ارقام زاگرس و نوراستار و برخی گندم‌های تجاری

با توجه به افزایش جمعیت جهان و مصرف بالای گندم نان در جوامع بشری و همچنین بالا بودن ضایعات نان که بخش عمده آن ناشی از پایین بودن کیفیت آن است، برنامه‌های به‌نژادی کیفیت گندم نان از اهمیت بالایی برخوردار هستند. از این‌رو، ارزیابی کیفی دانه‌ها و بررسی تنوع ژنتیکی معیارهای کیفیت نانوایی در لاین‌های حاصل از تلاقی‌ها حائز اهمیت است. به این منظور، الگوی نواری پروتئین‌های گلیادین در 28 لاین اینبرد نوترکیب به‌همراه والدین و 10 رقم تجاری، به روش a-page مورد بررسی قرار گرفت. میزان تنوع بین و درون لاین‌ها و ارقام بر اساس الگوی نواری پروتئین‌های گلیادین با استفاده از روش amova تعیین شد. تجزیه خوشه‌ای نیز برای ارقام و لاین‌های اینبرد نوترکیب صورت گرفت. نتایج حاکی از وجود تنوع بالا در مکان‌های ژنی کنترل‌کننده گلیادین با میانگین کل 73.96 درصد بود که درصد چند‌شکلی در لاین‌ها و ارقام تجاری به‌ترتیب 91.67 و 56.25 درصد برآورد شد. کمترین و بیشترین تعداد نوار گلیادین در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه، به‌ترتیب 12 و 25 نوار بود. همچنین بر اساس آماره phipt، اختلاف معنی‌داری از لحاظ الگوی پروتئین گلیادین بین ارقام تجاری و لاین‌های اینبرد نوترکیب در سطح احتمال 5 درصد مشاهده شد. تجزیه خوشه‌ای و آزمون تجزیه به مختصات اصلی با استفاده از الگوی نواری پروتئین‌های گلیادین به‌ترتیب منجر به تشکیل چهار و سه گروه متمایز شد و تا حدودی لاین‌ها را از ارقام مورد مطالعه تفکیک کردند. بیشترین تنوع در زیرواحد ω -گلیادین‌ها مشاهده شد. به‌طور کلی با توجه به نتایج مطالعه حاضر چنین می‌توان گفت که ω-گلیادین‌ها نقش بیشتری در تنوع مورد مشاهده در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه و کیفیت نانوایی آن‌ها داشتند.

investigating variation of subunits of gliadin protein in recombinant inbred lines derived from cross between zagros and norstar cultivars and some commercial wheats

due to world population incline and the increasing wheat consumption as human main staple food, as well as high amount of waste of bread which is mainly due to its low quality, the wheat breeding programs to improve bread quality are of great importance. therefore, evaluating the wheat grains quality and the genetic variation of bread-making quality traits among lines derived from crosses becomes imperative. to this end, the gliadin protein banding pattern of 28 recombinant inbred lines, their corresponding parents and 10 other commercial cultivars were examined via a-page method. the variation between and within the lines and cultivars was determined using amova according to the protein bands. the results of this study revealed high variation for gliadins coding loci with total mean of 73.96%. the percentage of polymorphism was estimated to be 91.67 and 56.25 for lines and commercial cultivars, respectively. the minimum and maximum number of gliadin bands were 12 and 25 bands, respectively. also, based on phipt statistics, the significant difference was observed (p<0.05) between commercial cultivars and recombinant inbred lines in terms of gliadin banding patterns. cluster analysis and pcoa via banding pattern of gliadins led to formation of three and four distinct groups, respectively. the highest variation was observed in ω-gliadins, suggesting that they may have a role in observed variation among genotypes and their bread making-quality traits.