ارزیابی پایداری عملکرد ژنوتیپ‎‌های گندم نان با استفاده از ترکیبی از ویژگی‌های ammi و blup

در این پژوهش 15 ژنوتیپ گندم نان به‌همراه رقم آفتاب به‌عنوان رقم شاهد با 4 تکرار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی به‌مدت 3 سال زراعی (1398-1395) در ایستگاه سراب چنگایی شهرستان خرم‌آباد با هم مقایسه شدند. آزمون نسبت درست‌نمایی (lrt) نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ در سال برای عملکرد دانه معنی‌دار است. بر این اساس تجزیه مقادیر منفرد (svd) بر روی ماتریس بهترین پیش‌بینی‌های نااُریب خطی (blup) اثر متقابل ژنوتیپ × سال، برای ارزیابی پایداری ژنوتیپ‌ها انجام شد. اسکری‌پلات نشان داد که مولفه اصلی اول 71.7 درصد و مولفه اصلی دوم 28.3 درصد از تغییرات ماتریس حاصل از بهترین پیش‌بینی‌های نااُریب خطی برهم‌کنش ژنوتیپ در سال را توجیه نمودند. بای‌پلات اولین مولفه اصلی محیط در برابر عملکرد اسمی نیز نشان داد که ژنوتیپ‌های شماره 9، 12 و 13 سهم ناچیزی در برهم‌کنش ژنوتیپ × سال داشتند و از پایداری عمومی بالاتری برخوردار بودند. همچنین بای‌پلات حاصل از عملکرد دانه در برابر میانگین وزنی نمرات مطلق (waasb)، ژنوتیپ‌ها را در چهار ناحیه قرار داد، به‌طوری که ژنوتیپ‌های شماره 15، 16، 12، 11 و 10 در ناحیه چهارم به‌دلیل پایداری بالا (مقادیر پایین waasb) و بزرگی متغیر پاسخ (عملکرد بالا) قرار گرفتند و به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر شناخته شدند. شاخص waasby (میانگین وزنی پایداری waasb و عملکرد) ژنوتیپ‌های شماره 15، 16، 12،10، 11،14، 9 و 4 را به‌عنوان ژنوتیپ‌های پایدار و پر محصول معرفی نمود. به‌طور کلی بر اساس دو شاخص waasb و waasby و مقایسه آن‌ها، ژنوتیپ‌های 15، 16، 12، 11 و 10 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر انتخاب شدند که می‌توان آن‌ها را به‌منظور کشت در اقلیم‌های مشابه توصیه نمود.

evaluation of yield stability of bread wheat genotypes using a combination of ammi and blup features

in this research, 15 bread wheat genotypes along with aftab variety as a control variety were implemented with 4 replications in the form of randomized complete block design for 3 crop years (2016-2019) at sarab chengai station in khorramabad. the likelihood ratio test (lrt) showed that the genotype-year interaction effect was significant for grain yield. based on this, singular value analysis (svd) was performed on the matrix of best linear unbiased predictions (blup) of genotype × year interaction to evaluate the stability of genotypes. the scree plot showed that the first principal component accounted for 71.7% and the second principal component accounted for 28.3% of the matrix changes resulting from the best unbiased predictions of the genotype interaction per year. the biplot of the first principal component of the environment against the nominal yield also showed that genotypes no. 9, 12 and 13 had a negligible contribution to the genotype × year interaction and had higher general stability. also, the biplot of grain yield against the weighted average of absolute scores (waasb) placed the genotypes in four regions, so that genotypes no. 15, 16, 12, 11, and 10 are in the fourth region due to high stability (low values waasb) and magnitude of response variable (high performance) were identified as superior genotypes. the waasby index (weighted average of waasb stability and performance) identified genotypes no. 15, 16, 12, 10, 11, 14, 9 and 4 as stable and high yielding genotypes. in general, based on waasb and waasby indices and their comparison, genotypes 15, 16, 12, 11 and 10 were selected as the best genotypes that can be recommended for cultivation in similar climates.