شاخص گزینش برای بهبود عملکرد دانه ذرت تحت شرایط نرمال و تنش شوری

حفظ امنیت غذایی از اولویت‌های اساسی هر کشوری محسوب می‌‌گردد که در سایه توسعه و معرفی ارقام زراعی جدید، پر محصول و مقاوم به تنش‌ها حاصل می‌شود. ذرت با توجه به گستره مصرف؛ تغذیه انسان، تغذیه دام و طیور و استفاده‌های صنعتی، از اهمیت خاصی در برنامه‌های توسعه کشاورزی در راستای تامین امنیت غذایی برخوردار است. برای بهبود صفت پیچیده که توارث‌پذیری پایینی دارد، از انتخاب غیرمستقیم توسط صفات دیگر و یا شاخص مناسب توسعه‌یافته بر اساس چند صفت می‌توان استفاده نمود. در این پژوهش 86 ژنوتیپ ذرت در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، تحت دو شرایط نرمال و تنش شوری کشت شدند. در مرحله‌ی 8 برگی تنش شوری معادل ds/m 8 به گیاهان گروه تیمار اعمال گردید. اندازه‌گیری صفات از مرحله‌ی تاسل‌دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک انجام گرفت. جهت انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب چهار شاخص انتخاب، اسمیت- هیزل، پسک- بیکر، بریم و رابینسون محاسبه شد. بر مبنای شاخص انتخاب اسمیت- هیزل که به‌عنوان شاخص‌ برتر با بالاترین کارایی انتخاب (δh) در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری بود، ژنوتیپ r59 در شرایط نرمال و ژنوتیپ 6*/88 در شرایط تنش شوری به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر معرفی شدند. با توجه به کاهش بارندگی و به‌تبع آن کاهش کیفیت و شور شدن آب و خاک، ژنوتیپ 6*/88 به‌عنوان یک ژنوتیپ مطلوب جهت توسعه ارقام هیبرید برای پشت سر گذاشتن چالش فوق قابل توصیه می‌‌باشد.

selection indices for improving maize grain yield under normal and salt stress conditions

protection of food security is one of the basic priorities of any country, which is achieved through the development and introduction of new, high-yielding and stress-resistant crop varieties. considering the wide range of usage; human nutrition, livestock and poultry nutrition as well as use in industrial products production, maize is of special importance in agricultural development programs. to improve a trait with complex behavior and low heritability, indirect selection by other traits or a suitable index developed based on several traits can be used. in this research, 86 maize genotypes were cultivated in the form of randomized complete block design with three replications in the field in the faculty of agriculture, urmia university under two normal and salt stress conditions. the measurement of the traits was done from the tassel appearance to kernel physiological maturity. in order to speed up genotype selection and increase the acuracy of selecting high yielding genotypes, four selection indices including smith- hazel, pasek- baker, brim and robinson were used and calculated. the results of present study revealed that selection based on the smith- hazel index with the highest selection efficiency (∆h) will increase the grain yield in normal and grain yield and plant height in salt stress conditions. this index, with its high correlation with the breeding value is introduced as a superior index. based on this index, r59 and 6*/88 genotypes were introduced as the superior genotypes under normal and salt stress conditions, respectively. nonetheless, these genotypes were recognized as the best genotypes considering the results of all other investigated indices. identifying and introducing genotypes tolerant to salinity stress is of particular importance due to the expansion of saline lands and the limitation of access to water suitable for irrigation. based on the above results, 6*/88 genotype is recommended for the development of promising hybrids for cultivation in areas with water or saline soil.