برآورد مدل کنترل ژنتیکی صفات زراعی در تلاقی ارقام گندم مرودشت و mv-17 تحت شرایط نرمال و تنش خشکی آخرفصل

بررسی نظام ژنتیکی کنترل کننده صفات زراعی، یکی از مقدمات انتخاب روش به نژادی مناسب است. به‌منظور تجزیه ژنتیکی برخی صفات زراعی گندم نان با استفاده از روش تجزیه میانگین نسل ها، والدین و نسل های ایجاد شده از تلاقی مرودشت × mv-17 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و تحت شرایط نرمال و تنش خشکی در سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه رازی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس وزنی حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین نسل های مختلف از نظر اغلب صفات مورد مطالعه تحت هر دو شرایط بود. تجزیه میانگین نسل ها نشان داد که علاوه‌بر اثرات افزایشی و غالبیت، انواعی از اثرات اپیستازی نیز در وراثت اغلب صفات نقش داشتند و بنابراین نمی توان به موفقیت گزینش در نسل های اولیه جمعیت های در حال تفرق امیدوار بود. برای صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل و طول ریشک، نقش اثر افزایشی ژن ها بیشتر از اثر غالبیت بود که نشان ‌دهنده سودمندی استفاده از گزینش دوره ای برای تجمیع این ژن ها و سپس انتخاب لاین های با خصوصیات زراعی مطلوب می باشد. مدل کنترل ژنتیکی اغلب صفات تحت هر دو شرایط از نظر وجود یا عدم وجود اثرات متقابل غیرآللی، تقریباً مشابه هم بود و چندان تحت تاثیر تنش خشکی قرار نگرفت. وراثت پذیری عمومی برای صفات ارتفاع بوته، طول پدانکل و طول ریشک تحت هر دو شرایط بالا بود. برای عملکرد دانه، وراثت پذیری عمومی تحت هر دو شرایط در حد متوسط اما وراثت پذیری خصوصی بسیار پایین بود. در مجموع با توجه به نقش بارزتر اثرات ژنی غیرافزایشی در کنترل اغلب صفات، گزینش در نسل های پیشرفته و پس از رسیدن به خلوص نسبی پیشنهاد می شود.

Estimation of Genetic Control Model for Agronomic Traits in the Progeny of Marvdasht and MV-17 Wheat Cross under Normal and Terminal Drought Stress Conditions

The study of the genetic structure controlling agronomic traits is one of the preconditions for selecting the appropriate breeding method. In order to analyze genetic of some agronomic traits of bread wheat using generation mean analysis, parents and different generations resulting from the cross of Marvdasht × MV17 wheat cultivars were assessed in a randomized complete block design with three replicates under normal and terminal drought stress conditions in Research Farm of Razi University (Iran) during 20152016 cropping season. Based on the results of weighted ANOVA, a significant difference was observed between different generations for most of the studied traits under both conditions. Generations mean analysis revealed that in addition to the additive and dominance gene effects, a variety of epistatic effects also played a role in the inheritance of most traits, and therefore cannot hope for the success of selection in first generations. The role of additive gene effect was greater than the dominance one for plant height, peduncle length and awn length, indicating usefulness of using recurrent selection to aggregate these genes followed by selecting lines with favorable agronomic characteristics. The model of genetic control for most of the traits was similar under both conditions in terms of the presence or absence of nonallelic interactions and it has not been widely affected by drought stress. The broadsense heritability for plant height, peduncle length and awn length was estimated to be high under both conditions. The broadsense heritability for kernel yield was moderate estimated under both conditions, but the narrowsense heritability was very low. In general, considering the greater role of the nonadditive gene effect for most of the traits, the selection is suggested in advanced generations and after access to a high level of gene fixation.