بررسی تحمل و سازگاری به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های انیسون (.pimpinella anisum l) بومی ایران

انیسون گیاهی یک‌ساله و متعلق به خانواده چتریان است و از اسانس حاصل از میوه آن در صنایع مختلف داروسازی، آرایشی و نوشیدنی استفاده می‌شود. تنش خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده تولید انیسون در سراسر دنیاست. در این تحقیق برای بررسی رابطه‌های متقابل میان صفات مختلف و همچنین ارزیابی عملکرد ژنوتیپ‌های انیسون از روش بای‌پلات (نمودار دو وجهی) استفاده شد. در این بررسی 18 ژنوتیپ انیسون در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه وسترن استرالیا، در دو شرایط معمولی و تنش خشکی هرکدام در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شدند. پانزده صفت پدیدشناختی (فنولوژیکی)، ریخت‌شناسی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که همبستگی ژنوتیپی مثبت و معنی‌داری بین عملکرد و تعداد میوه و وزن هزار میوه در هر دو شرایط معمولی و تنش خشکی وجود داشت. با توجه به همبستگی منفی و معنی‌دار بین صفات فنولوژیک و عملکرد میوه در دو تیمار متفاوت آبیاری، می‌توان نتیجه گرفت که برای دستیابی برای ژنوتیپ‌هایی با عملکرد میوه بالا، باید به‌دنبال انتخاب ژنوتیپ‌هایی زودرس در انیسون بود. در این مطالعه، همبستگی معنی‌داری بین صفت محتوای رطوبت نسبی با عملکرد میوه، تحت تیمار تنش مشاهده شد که می‌توان از این صفت به‌عنوان شاخص فیزیولوژیک، برای ارزیابی تحمل خشکی در انیسون استفاده کرد. با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای بر اساس صفات اندازه‌گیری شده، تحت هر دو شرایط مورد بررسی ژنوتیپ‌ها در سه خوشه گروه‌بندی شدند. با توجه به نتایج حاصل از مقایسه میانگین خوشه‌ها در شرایط معمولی و تنش، ژنوتیپ‌های شماره 1، 5، 6، 11، 12، 14، 15 و 16 به‌عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش خشکی شناسایی شدند. از این ژنوتیپ‌ها می‌توان در برنامه‌های اصلاحی بهبود تحمل به خشکی در ژرم‌پلاسم انیسون استفاده نمود.

Investigation of Drought Stress Tolerance and Adaptation in Iranian Endemic Anise (Pimpinella anisum L.) Genotypes

Anise is an annual plant belonging to Apiaceae family and fruit essential oil of this herb is used in various pharmaceutical, cosmetic and beverage industries. Drought stress is one of the most critical limiting factors for anise production in worldwide. In this research, to finding interrelationships among different traits and performance, some anise genotypes were evaluated using the biplot method. In this study, 18 anise genotypes were evaluated in normal irrigation regime and drought stress conditions according to a randomized complete block design with three replications at the field of the Western Australia University (UWA), Australia. Fifteen phonological, morphological and physiological traits were measured. Results indicated the positive and significant correlations between yield and fruit number and fruit thousand weight in both conditions. Due to the negative correlation between phonological features with fruit yield in two different irrigation conditions, it could be concluded that to have genotypes with high fruit yield, selection for early ripening genotypes should be done in anise. In this study, a significant correlation was observed between fruit yield and relative water content in the stress condition. Therefore, this trait can be used as a physiological index to evaluate drought tolerance in anise. According to cluster analysis based on the measured traits, genotypes were divided into 3 groups in both nonstress and stress conditions. According to the results of the comparison of the means of the groups in nonstress and drought stress conditions, genotypes No. 1, 5, 6, 11, 12, 14, 15 and 16 were identified as the most droughttolerant genotypes. These genotypes could be utilized in breeding programs for further improvement of drought tolerance in anise germplasm.