بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های گندم نان بر اساس‌ روش‌های تک‌متغیره پارامتری و مدل ammi

به‌منظور تعیین پایداری عملکرد 23 ژنوتیپ گندم نان به‌همراه دو رقم شاهد پیشتاز و پیشگام، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال زراعی (97-1394) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهم‌کنش ژنوتیپ در محیط در سطح احتمال 1 درصد برای صفت عملکرد دانه معنی‌دار بود. جهت ارزیابی پایداری از آماره‌های واریانس محیطی، ضریب تغییرات، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شیب‌خط رگرسیون، انحراف از رگرسیون، آماره‌های پلاستد و پترسون و روش ammi استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس ammi سه مولفه اصلی اول در سطح احتمال 1 درصد معنی‌دار بودند. این سه مولفه در مجموع 85.7 درصد از مجموع مربعات برهم‌کنش‌ها را توجیه نمودند. هم‌چنین جهت استفاده هم‌زمان از اطلاعات حاصل از مولفه‌های ammi از ارزش پایداری امی asv استفاده شد. بر اساس شاخص asv، ژنوتیپ‌های پیشتاز، wc-4958 و پیشگام با کمترین مقدار asv به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند. ژنوتیپ‌های wc-4987، wc-47615، wc-47399 و wc-47638 با بیشترین فاصله از مرکز بای‌پلات ناپایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. رقم پیشتاز به‌دلیل داشتن رتبه اول از نظر پارامترهای مورد بررسی و نیز خاصیت نانوایی مناسب و مقاومت به خشکی مطلوب، به‌عنوان پایدارترین ژنوتیپ قابل معرفی می‌باشد. در مجموع، با توجه به تغییرات اقلیمی در کشور به‌ویژه در شرایط دیم، بر پایه آماره‌های مورد بررسی و بای‌پلات حاصل از تجزیه امی می‌توان لاینwc-4958 را در کنار دو رقم پیشتاز و پیشگام، به‌عنوان ژنوتیپ‌هایی پایدار و سازگار برای شرایط دیم منطقه مورد بررسی پیشنهاد نمود.

Evaluation of Stability and Adaption of Bread Wheat Genotypes Using Univariate Statistics Parameters and AMMI

In order to determine yield stability of 23 bread wheat genotypes and two commercial cultivars as check, an experiment was conducted based on a randomized complete block design with three replications in the experimental field of faculty of Agriculture, Razi University Kermanshah (Iran), during three cropping seasons (20152018). The results of combined ANOVA showed that the effect of environment, genotype and genotype × environment interactions on grain yield were significant (P<0.01). Stability was evaluated using environmental variance statistics, coefficient of variation, Wrick acute;s ecovalence, Shukla rsquo;s stability variance, Regression slope, deviation from regression slope, Plaisted and Peterson method and AMMI model. Variance analysis of additive main effects and multiplicative (AMMI) showed that three IPCAs were significant at 1% probability level. The first three principal components justified a round 85.7% of the sum of square of the interaction. Also, AMMI stability value (ASV) was used for simultaneously using information obtained from two significant components of AMMI. According to ASV index, genotypes Pishgam, Wc4958 and Pishtaaz had the lowest ASV value and were known as the most stable genotypes. Genotypes Wc4987, Wc47615, Wc47399 and Wc47638 had the highest ASV value and distance from the center of Biplot. Therefore, Pishtaaz is one of the most stable genotypes due to having the first rank in terms of studied parameters as well as proper bakery properties and desirable drought resistance. In general, regarding to the climate change in the country, especially in the rainfed conditions and based on the above statistics and the biplots derived from AMMI analysis, the Wc4958 line, with pishtaaz and Pishgam cultivars as stable and adaptable genotypes, are suggested to rainfed conditions on the studied area.