ارزیابی میانگین عملکرد و پایداری ژنوتیپ‌های برنج با ترکیب ویژگی‌های روش‌های ammi وblup و گزینش بر اساس چندین صفت

مدل‌های ammi (اثرات اصلی جمع‌پذیر و برهمکنش ضرب‌پذیر) و blup (بهترین پیش‌بینی نااُریب خطی)، از جمله روش‌های چندمتغیره کاربردی در ارزیابی آزمایش‌های چندمحیطی هستند. در این پژوهش، هفت لاین امیدبخش برنج، به‌همراه دو رقم شاهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار، در تنکابن، آمل و ساری و در سه فصل ‌زراعی 1390-93 ارزیابی شدند. برای کمی‌سازی پایداری ژنوتیپی، بهترین پیش‌بینی‌های نااُریب خطی، از برهمکنش‌های ژنوتیپ در محیط (gei) برآورد شدند و تجزیه مقادیر منفرد (svd) که اساس تجزیه ammi است، بر روی ماتریس حاصله انجام شد. آزمون نسبت درست‌نمایی (lrt) نشان ‌داد که برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه، تعداد پنجه، وزن هزار دانه و طول خوشه معنی‌دار بود؛ بنابراین، با توجه به معنی‌دار بودن برهمکنش ژنوتیپ در محیط، می‌توان تجزیه blup را بر روی این داده‌ها انجام داد. بای‌پلات اولین مولفه اصلی محیط در برابر عملکرد اسمی نشان داد که ژنوتیپ‌های 7 ([ir 670152262(a37632) × (amol3 × ramzanalitarom)]39)، 6 ([ir 670152262(a37632) × (amol3 × ramzanalitarom)]126) و 2 ([ir 6466915323(a8948) × (4 surinam × deylamani)]2) با توجه به کمترین نمره‌های مولفه اصلی اول، سهم ناچیزی در برهمکنش ژنوتیپ در محیط داشتند و از پایداری عملکرد دانه بیشتری برخوردار بودند. بای‌پلات عملکرد دانه در برابر میانگین وزنی نمرات مطلق (waasb)، ژنوتیپ‌ها را در چهار ناحیه قرار داد، به‌طوری‌که ژنوتیپ‌های واقع در ناحیه چهارم شامل ژنوتیپ‌های 6، 7، 8 (لاین شاهد 843) و 9 (رقم شاهد شیرودی) به‌دلیل بزرگی متغیر پاسخ (داشتن عملکرد بالا) و پایداری بالا (مقادیر پایین waasb)، بسیار پرمحصول و دارای پایداری گسترده‌‌ای بودند. شناسایی ژنوتیپ‌ها با معیار میانگین وزنی شاخص پایداری waasb و متغیر وابسته (waasby) نشان داد که ژنوتیپ‌های 6 و 7 پرمحصول و پایدار بودند. همچنین بر اساس شاخص پایداری چندصفتی (mtsi)، ژنوتیپ 6 به‌عنوان برترین ژنوتیپ انتخاب شد. درمجموع، ژنوتیپ 6 بر اساس نتایج کل روش‌ها، ژنوتیپ پایدار و برتر بود.

Evaluation the Mean Performance and Stability of Rice Genotypes by Combining Features of AMMI and BLUP Techniques and Selection Based on Multiple Traits

Additive main effect and multiplicative interaction (AMMI) and best linear unbiased prediction (BLUP) are two methods for analyzing multienvironment trials (MET). In this study, seven selected rice lines were evaluated along with two check varieties based on randomized complete block design in Tonekabon, Amol and Sari (Iran) in three growing seasons of 201114. To quantify the genotypic stability, the best linear unbiased predictions of the genotype by environment interactions (GEI) were estimated, and singular value decomposition (SVD), which is the basis of AMMI analysis, was performed on the resulting matrix. The likelihood ratio test (LRT) showed that the effect of GEI was significant on grain yield, number of tillers, thousand grains weight and panicle length. Therefore, due to the significant interaction of genotype by environment, BLUP analysis can be performed on this data. The biplot of first principal component (PC1) of the environment versus nominal yield showed that genotypes 7 ([IR 670152262(A37632) × (Amol3 × Ramzanalitarom)]39), 6 (IR670152262(A37632) × (Amol3 × Ramzanalitarom)]126) and 2 ([IR6466915323 (A8948) × (4Surinam Deylamani)]2), due to the lowest scores of the PC1, had a small share in the GEI and had more grain yield stability. The biplot of grain yield versus WAASB, placed genotypes in four regions, so that genotypes in the fourth region, including genotypes 6, 7, 8 (Line 843, check variety), and 9 (Shirodi, check variety), were due to large value of response variable (high grain yield) and high stability (low values of WAASB) were very productive and had extensive stability. Identification of genotypes with weighted average of WAASB and response variable (WAASBY) criteria showed that genotypes 6 and 7 were high yields and stable. Based on the multitrait stability index (MTSI), G6 was also selected as the best genotype in terms of grain yield, evaluated traits and stability of each trait. Totally, genotype 6 was stable and superior based on the results of all methods.