مطالعه‌ی شاخص‌های تحمل به خشکی و ارتباط آن‌ها با نشانگر‌های issr در برخی ارقام کلزا (brassica napus l.)

در تحقیق حاضر، به‌منظور ارزیابی شاخص های تحمل به خشکی در ارقام کلزا و ارتباط آن‌ها با نشانگر های issr، 12 ژنوتیپ با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 سطح آبیاری (شاهد و آبیاری بعد از تخلیه 60 و 85 درصد رطوبت) در گلخانه ی دانشگاه محقق اردبیلی مورد بررسی قرار گرفتند. ارزیابی ژنوتیپ ها از نظر تحمل به خشکی توسط شاخص های کمی شامل میانگین حسابی (mp)، میانگین هندسی (gmp)، حساسیت به تنش (ssi)، تحمل به تنش (sti) و شاخص تحمل (tol) صورت گرفت. تجزیه واریانس در هر پنج شاخص محاسبه شده مورد بررسی بر اساس طرح کاملاً تصادفی در دو سطح تنش، بین ارقام اختلاف معنی دار مشاهده شد. با توجه به نتایج مقایسه میانگین در هر دو سطح تنش، رقم slmo46 با داشتن بیشترین مقدار شاخص های mp و sti و میزان پایین tol به‌عنوان مقاوم ترین و رقم کارون با داشتن بیشترین مقدار شاخص ssi، حساس ترین رقم شناخته شد. با توجه به نتایج به‌دست ‌آمده از تجزیه به عامل ها نیز در سطح اول ژنوتیپ ساری گل 32 و تا حدودی ژنوتیپ کارون و در سطح دوم رقم طلایه و تا حدودی رقم ساری گل 32 به‌عنوان ژنوتیپ های حساس و در هر دو سطح ژنوتیپ slmo46 مقاوم به تنش شناخته شدند. همبستگی فنوتیپی عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش خشکی در دو سطح با 5 شاخص بررسی گردید. در شرایط تنش اول عملکرد دانه با شاخص‌های بهره وری متوسط، میانگین هندسی بهره وری و شاخص تحمل تنش همبستگی مثبت و معنی دار نشان داد. در شرایط تنش دوم نیز شرایط مانند تنش اول بود با این تفاوت که همبستگی معنی داری بین شاخص های تحمل و تحمل خشکی به دست نیامد. تجزیه همبستگی کانونیک در رابطه با شاخص های خشکی و نشانگرهای مولکولی در پنج نشانگر (5، 9، 11، 14 و 19) که دارای بیشترین درصد چندشکلی بودند با استفاده از ضرایب تابع اول انجام شد. از تکنیک issr-pcr برای شناسایی برخی از نشانگرهای مولکولی مرتبط با شاخص های تحمل خشکی استفاده شد. در مجموع از 18 آغازگر issr استفاده گردید که 106 نوار واضح و قابل امتیازدهی تولید کردند و از این میان 60 نوار (53.168 درصد) چندشکل بودند. در نهایت با توجه به نتایج به‌دست آمده، از نشانگر های مذکور می توان در برنامه‌های پرورش کلزا در جهت تحمل خشک‌سالی استفاده کرد.

Study of Drought Tolerance Indices and Their Relationship with ISSR Markers in some Canola (Brassica napus L.) Cultivars

In the present study, in order to evaluate the drought tolerance indices and their relationship with ISSR markers, 12 rapeseed genotypes were studied using a factorial experiment based on completely randomized block design under the three irrigation treatments (control and irrigation after drainage of 60 and 85% moisture content) in the greenhouse of Mohaghegh Ardabili University, Iran. Drought tolerance genotypes were evaluated by quantitative indices including MP, GMP, SSI, STI and TOL. Cultivars in all five of indices at two levels of stress exhibited significant differences. Regarding the results of the mean comparison at both levels of stress, SLMO46 was identified as the most resistant cultivar with the highest amount of MP and STI, and Karun was the most sensitive one with the highest amount of SSI index. According to the results of factor analysis, in the first level of stress, Sarigol32 and Karun were sensitive, and in the second level of stress, Talaye and Sarigol32 were sensitive as well. SLMO46 was known to be resistant to stress in both levels of stress. Phenotypic correlation of grain yield under stress and nonstress conditions was investigated in two levels of stress with 5 drought indices. In first level of stress condition, grain yield had a positive and significant correlation with mean productivity, geometric mean of productivity and stress tolerance index. In the second level of stress condition, the same correlation was observed with the difference that there was no significant correlation between drought tolerance and tolerance indices. Canonical correlation analysis was performed between drought indices and molecular markers. Five ISSR primers (5, 9, 11, 14 and 19) with the highest polymorphic percentages were used for calculation using the first factor coefficients. ISSRPCR was used to identify some of the molecular markers associated with drought tolerance indices. A total of 106 clear and scoreable loci were amplified by 18 ISSR primers, of which 60 bands (56.6%) were polymorphic. Finally, according to the results, these markers can be used in rapeseed breeding programs for drought tolerance.