تعیین الگوی تنوع ژنتیکی توده‌های بومی گندم ایران بر مبنای نشانگر مولکولی issr و صفات مورفولوژیکی

جمع آوری و نگهداری ژرم پلاسم، بخصوص توده های بومی گونه های مهم زراعی و سازمان دهی اطلاعات مربوط به آن ها، علاوه بر تداوم استفاده از آن ها موجب کاهش خطر فرسایش ژنتیکی آن ها می گردد. در این مطالعه توده های بومی گندم نان ایرانی جهت بررسی الگوی تنوع ژنتیکی، با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و نشانگر مولکولی آی اس اس آر مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نظر صفات ارتفاع، طول سنبله، طول ریشک، تعداد گره های سنبله، تعداد دانه در سنبله، طول برگ و وزن دانه تفاوت قابل توجهی بین توده های بومی وجود داشت. همچنین در برخی از توده ها مثل خرم آباد و اردبیل تنوع درون جمعیتی برای برخی از خصوصیات به ویژه ارتفاع و طول ریشک قابل مشاهده بود. در بررسی توده ها از نظر نشانگرهای آی اس اس آر، در مجموع 99 نوار نمره دهی شد که 78 نوار چندشکل بودند. درصد چندشکلی با میانگین 81.88 درصد از 53.33 درصد برای آغازگر 4 تا 100 درصد برای آغازگرهای issr9، issr14، issr5 و issr7 متغیر بود. متوسط میزان اطلاعات چندشکلی برای توده ها 0.3 محاسبه شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تنوع درون جمعیت قابل توجهی برای توده های بومی گندم خرم آباد، مراغه و تربت حیدریه از نظر نشانگرهای آی اس اس آر وجود داشت در حالی که برای توده های خوی، اهواز، اصفهان، مشهد، ارومیه، شیراز و اردبیل تنوع ناچیزی مشاهده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بین و درون توده های بومی گندم ایرانی تنوع ژنتیکی با درجات متفاوتی وجود دارد و از این توده ها می توان به عنوان جمعیت پایه برای استخراج لاین های خالص استفاده نمود.