استفاده از روش‌های پارامتری و ناپارامتری برای تجزیه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در ژنوتیپ‌های گندم نان

برنامه های اصلاحی معمولاً مبتنی بر ارزیابی تظاهر موفق ژنوتیپ ها در مناطق و سال های مختلف بویژه در مراحل نهایی گزینش ارقام در محیط هدف، تحت شرایط شیوع طبیعی تنش های خشکی و گرما هستند. انجام دقیق تر گزینش ژنوتیپ های گندم مستلزم کاهش اثرات محیطی برای تبیین ظرفیت ژنتیکی آنها با تحلیل مناسب اثر متقابل ژنوتیپ ×محیط است. در این تحقیق، 18 ژنوتیپ پیشرفته گندم نان در پنج ایستگاه گچساران، گنبد، خرم آباد، مغان و ایلام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سه سال زراعی (93-1390) در شرایط دیم ارزیابی شدند. برای بررسی اثرات متقابل ژنوتیپ ×محیط بر روی داده های سه ساله عملکرد دانه در هر ایستگاه و همچنین تمام ایستگاه ها، تجزیه واریانس مرکب انجام شد. سپس به دلیل معنی دار بودن اثرات متقابل سال ×مکان و ژنوتیپ ×سال ×مکان، پایداری عملکرد دانه با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری ارزیابی شد. لاین های شماره 10 و 17 به ترتیب با تولید 3028 و 3107 کیلوگرم در هکتار بیشترین میزان تولید دانه را داشتند. بر اساس آماره های پارامتری: cvi, w2i , σi2، θi، , msy/l و mspi و آماره های ناپارامتری: si2، si3، si6، top، mid, low، r-sum ، rو sdr, لاین شماره 10، از پایداری عملکرد مناسبی برخوردار بود. علاوه بر این، لاین های شماره 12 و 17 نیز محصول و پایداری عملکرد بالایی داشتند. دو لاین زودرس شماره 10 و 17، دارای ارتفاع بوته مطلوب و وزن هزار دانه نسبتاً زیادی بودند.