پیامدهای فضایی توسعه سکونتگاه‌های غیر رسمی در حریم کلانشهر مشهد

رشد افقی و پراکنده‌رویی شهری پدیده‌‌ای است که در بیشتر شهرهای جهان رخ داده و به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل نیمه دوم قرن بیستم مطرح شده است. یکی از مهم‌ترین پدیده‌های ناپایدارکننده توسعه شهری در کشورهای در حال توسعه نیز گونه‌ای از پراکنده‌رویی شهری با مشکلات حاد موسوم به اسکان غیر رسمی است که به دلایل مختلفی به‌ویژه در حریم شهرهای بزرگ اتفاق می‌افتد. این سکونتگاه‌ها علاوه بر آن‌که جلوه‌ای از فقر هستند، از جمله چالش‌های توسعه فضایی نیز می‌باشند که به صورت گسترش پراکنده و کم تراکم، با فاصله زیاد از مراکز شهری و معمولاً با عدم اختلاط کاربری نمایان می‌شوند. توسعه فضایی سکونتگاه‌های غیر رسمی در حریم شهرها موجب اتلاف منابع، از بین رفتن اراضی کشاورزی و فضاهای باز و هم‌چنین آسیب به محیط زیست می‌شود. در کلانشهر مشهد نیز نبود کنترل لازم برای رشد بی‌رویه و نامتعادل، تخریب منابع تولیدی پیرامون، تغییر در ساختار فعالیت‌ها، افزایش جمعیت در سکونتگاه‌های پیرامونی و غیره به گسترش افقی آن تداوم بخشیده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی پیامدهای فضایی توسعه سکونتگاه‌های غیر رسمی در حریم کلانشهر مشهد است. این پژوهش از نوع پژوهش‌های کاربری می‌باشد و به روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی انجام پذیرفته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که سکونتگاه‌های غیر رسمی به صورت شتابان و بدون برنامه در محدوده حریم کلانشهر مشهد در حال رشد و گسترش هستند. بیشترین تمرکز این سکونتگاه‌ها همواره در شمال، شمال غرب و غرب محدوده این کلانشهر بوده است. شکل‌گیری سکونتگاه‌های جدید و گسترش آن‌ها در سال‌های قبل، عمدتاً در حاشیه کشف‌رود و حد فاصل جاده جدید و قدیم قوچان صورت گرفته و تراکم آبادی‌ها در محدوده حد فاصل محدوده‌های منفصل شهری قرقی و توس تا شهر مشهد، یک پهنه یکپارچه و منسجم سکونتگاهی را تشکیل داده است.

Spatial implications for the development of informal settlements In the metropolitan area of Mashhad

Throughout human history, there have always been arrangements to avoid natural and abnormal events. Passive defense has been for the past decades and centuries the protection and protection of natural and human enemies, and one of the most important approaches and strategies in crisis management in cities has been passive defense; The principle of defense in the creation of cities has always been taken into consideration, so considering land use planning is one of the key principles in passive defense.The purpose of this study is to investigate the religious applications of passive defense in Mashhad; this research is an applied research. At the same time, by nature, it falls into the category of descriptive and analytical research, where the information is collected and categorized into documents, then the information is analyzed using Geographic Information Systems (GIS). Finally, multi-criteria decision making model (Topsis) is used to categorize the desired information. The results of this study show that most of the religious land uses are located around the city of Mashhad or in other words the primary core of the city. It can be said that the religious open-air area is in a much better condition in the districts one, two and three of Thamen, one district eight and one district 7. In the area of ​​religious access, 47% of the access is between 0 and 500 meters, and with this distance of 2204842 vulnerable 1900460 people fall under this radius. Religious per capita also emphasizes the area of ​​religious and vulnerable cadres indicating that areas one, three and four of the Thamen area, area four of the seven, are most favorable, and areas one and two of nine, area two, eight, Area Three, Area Seven, Area One and Two, Area 11, Area Three, Six and Four, Area Two, Area Three, Area Six, Area Three, Area Five, and Area Two, District 4 are in poor condition