تبیین استراتژی‌های مدیریت بنیادهای زیستی در ایران نمونه‌ی موردی: آب

بنیادهای زیستی، دربردارنده ی مجموعه ای از عناصر و عوامل محیطی است که بنیان علم جغرافیا بر آن استوار است. در این میان، آب به عنوان یکی از بنیادهای زیستی و مثابه یک کالای استراتژیک، همواره نقش مهمی در سبدِ سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کشورها داشته است. در کشورهایی که از نظر جغرافیایی در کمربند بیابانی جهان قرار دارند، آب از اهمیتی استراتژیک در مقیاس محلی تا فراملی برخوردار است. ایران، در شمار کشورهایی است که از منظر واقعیت های جغرافیایی با کمبود منابع آب و روند فزاینده ی صنعتی شدن و شهرگرایی لجام گسیخته رویارو است. با توجه به اهمیت آب و چگونگی مدیریت آن در کشور، پژوهش پیش رو، با روش پیمایشی و تحلیل استراتژیک (swot)، به طراحی و تدوین استراتژی هایی در راستای مدیریت بهینه ی آب در ایران پرداخته است. نمونه ی آماری این پژوهش، 50 نفر از اعضای هیئت علمی گروه جغرافیا در سه دانشگاه تهران، تربیت مدرس و خوارزمی است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که وضعیت فعلی مدیریت آب در کشور از نظر عوامل درونی و بیرونی دچار ضعف است. از جمله استراتژی های مناسب برای مدیریت بهینه ی آب در کشور نیز عبارتند از: محلی سپاری و مشارکتی سازی مدیریت منابع آب در کشور (استراتژی so)، مداخله ی مدیریتی در راستای کاهش و تعدیل آثار مخرب سیاسی سازی مسئله ی آب (استراتژی st)، بهبود مدیریت منابع انسانی در وزارت خانه ها و سازمان های متولی آب (استراتژی wo)، توقف مدیریت موازی و مداخله گرایانه و یکپارچه سازی شبکه ی سازمان های متولی در مدیریت آب (استراتژی wt).

Explanation of Strategies for Management of Iran’s Environmental Foundations Case Study: Water

Possibilities for improvements of water resources management exist because of Iran’s vast areas of cultivable lands, big rivers and suitable sites for construction of dams in Zagross and Alborz mountain ranges, extensive aquifers, and suitable climatic conditions for cultivation of different plants. In addition to existing exploitation of the water resources of the country, there is some capacity for physical development of up to 30 bcm of water resources for consumptive uses and up to 50 bcm for energy production, while still observing all economic, social, and environmental limitations. Cultural support for developments in water resources management includes traditions and social institutions that have adapted over time to different geographical conditions, especially in arid and semiarid regions. The best adapted of such institutions allow for effective water resource utilization. Political conditions conducive to developing water resources management include extensive citizen participation in public affairs, strengthening of the parliamentary system, creation of nongovernmental organizations (NGOs), support of local management, and suitable political background for developing the water and agriculture sector. Existing installations and equipment include large and small reservoir dams, extensive irrigation and drainage networks, water transmission pipelines and pumping stations, treatment plants and water reservoirs, urban water distribution networks, and other facilities. Institutional capacity includes the possibility for experienced national experts to provide consulting and construction services in order to reduce foreign exchange expenses to a considerable extent.