سنجش فرم شهری و تحلیل رابطه آن با ویژگی‌های جمعیتی با استفاده از سنجه‌های فضایی(نمونه موردی: شهر زاهدان)

مطالعات متعددی به بررسی و تحلیل فرم شهری پرداخته‌اند. در این مطالعات مباحث مربوط به فرم شهری به طور کلی بر تقابل بین فرم‌های پراکنده و فشرده متمرکز شده‌است. اگرچه فرم‌های پراکنده و فشرده متمرکز دو الگوی غالب در این خصوص به شمار می‌رود، اما بررسی و تحلیل جامع سایر ابعاد فرم شهری و ارتباط آن با سایر ابعاد شهری مانند ویژگی‌های اجتماعی و اقتصادی به ندرت صورت گرفته است. بنابراین هدف پژوهش سنجش و تحلیل فرم شهری و رابطه آن با ویژگی های جمعیتی در محلات شهر زاهدان می باشد. با توجه به هدف پژوهش، نوع پژوهش کاربردی با روش توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش از ده سنجه فضایی در قالب پنج بعد متمایز فشردگی، تنوع، تخلخل، تراکم و پیچیدگی جهت بررسی و تحلیل فرم شهری استفاده شده‌است و سپس ارتباط بین سنجه‌های فضایی فرم شهری و ویژگی‌های جمعیتی محلات شهر زاهدان با استفاده از آزمون آماری پیرسون در محیط نرم افزار spss مورد بررسی قرار گرفت. نتایج سنجه‌های فضایی نشان می‌دهد که تفاوت‌های قابل توجهی در ابعاد فرم شهری محلات شهری نمونه موردی وجود دارد. فرم شهری زاهدان دارای فشردگی و تراکم بالا، پیچیدگی و تخلخل پایین و تنوع متوسط است. علاوه‌براین، نتایج رابطه فرم شهری با ویژگی‌های جمعیتی شهر زاهدان گویای این امر است که اگرچه رابطه مستقیم مثبت و معناداری بین ویژگی‌های جمعیتی و امتیاز ترکیبی سنجه‌های فضایی فرم شهری وجود دارد؛ این رابطه در خصوص تمامی سنجه‌های فضایی برقرار نیست.

Urban form and demographic characteristics by spatial metric, Case study: Zahedan City

Numerous studies have examined and analyzed the urban form. In these studies, discussions of the urban form generally focus on the contrast between scattered, and compact forms. Although scattered, and concentrated forms are the two dominant models in this regard, but a comprehensive study and analysis of other dimensions of the urban form and its relationship with other urban dimensions such as social and economic characteristics have rarely been done. In this paper, ten spatial measures in the form of five distinct dimensions of compactness, diversity, porosity, density, and complexity have been used to study and analyze the urban form and the relationship between urban form and demographic characteristics of neighborhoods with different social, and demographic characteristics have been studied.The results of spatial measurements show that there are significant differences in the dimensions of the urban form of urban case studies. The urban form of city Zahedan has high compaction and density, low complexity and porosity, and moderate diversity.Also, the results of the relationship between urban form and demographic characteristics of Zahedan city show that although there is a direct positive and significant relationship between demographic characteristics and the combined score of spatial measures of urban form; This relationship does not apply to all spatial metrics.