آینده پژوهی پیشران های موثر بر توزیع فضایی زیرساخت های استان خراسان رضوی با تاکید بر پدافند غیرعامل

امروزه شناخت وضع موجود و چشم اندازسازی وضع مطلوب در ارتباط با تحلیل فضایی زیرساخت ها در پرتو ملاحظات امنیتی و دفاعی و با بهره گیری از رویکردهایی همچون مطالعات آینده نگرانه و به کارگیری توامان آن با سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis)، از اهمیتی اساسی در حوزۀ تصمیم سازی و برنامه ریزی های متناسب با آن در مطالعات آمایش دفاعی برخوردار می باشد. از این رو، هدف پژوهش حاضر، تحلیل پیشران های موثر بر توزیع فضایی زیرساخت های استان خراسان‎رضوی با رویکرد پدافند غیرعامل و استفاده از مطالعات آینده پژوهی می باشد که برای نیل ‎به‎این مقصود از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، مطالعات کتابخانه‎ای- اسنادی و پیمایش های آماری در چارچوب تحلیل های مدلی، نرم افزاری(میک مک و سناریوویزارد) و سیستمی(gis) استفاده گردید. جامعۀ آماری تحقیق در دو مقیاس انسانی و فضایی تعریف گردید. در بُعد فضایی، کل فضای جغرافیایی استان خراسان‎رضوی و در مقیاس انسانی، با استفاده از الگوی غیرتصادفی هدفمند، 40 نفر از کارشناسان(15 نفر) و نخبگان(25 نفر) مطرح در حوزۀ پژوهش حاضر که از دانش علمی و اجرائی لازم برخوردار بودند، ‎به‎عنوان نمونۀ مطالعاتی، انتخاب شدند. نتایج نشان داد که با توجه ‎به‎مجموع شاخص های تحقیق، پهنه های آسیب پذیر استان خراسان‎رضوی در پنج حوزه ‎به‎صورت پهنه هایی با آسیب پذیری خیلی زیاد(7.33 درصد)، زیاد(16.52 درصد)، متوسط(29.78 درصد)، کم(16.94 درصد) و خیلی‎کم(29.4 درصد)، قابل‌تفکیک است. همچنین، ‎به‎اعتبار نتایج به ‌دست‌ آمده، الگوهای تراکم و پراکندگی زیرساخت های محدودۀ موردمطالعه ‎به‎ترتیب متمرکز و خوشه ای و به‎صورت خودهمبستۀ تصادفی بوده است. در این بین، عواملی همچون ضوابط قانونی- سیاستگزاری و زیرساختی- نهادی، به‎عنوان پیشران های کلیدی اثرگذار بر توزیع فضایی زیرساخت های استان شناسایی شدند و متناسب با آن، الگوهای آتی قابل‎تحقق در سه گروه سناریوهایی با مطلوبیت بالا(وضعیت سبز)، قابل‎قبول(وضعیت زرد) و بحران(وضعیت قرمز)، ارائه شدند. در نهایت نیز پیشنهادهایی جهت افزایش مطلوبیت زیرساخت های استان خراسان‎رضوی ارائه گردید.

Analysis of Key Drivers Affecting the Spatial Distribution of Infrastructure in Khorasan Razavi Province with an Approach of Future Studies, With an Emphasis on Passive Defense

AbstractToday, the spatial analysis of infrastructure in the light of security and defense considerations and using approaches such as futuristic studies and the Geographic Information System (GIS), has fundamental importance in the field of decision-making, appropriate planning in defense planning studies, recognizing the current situation and creating a favorable situation. Therefore, the aim of this study is to identify the effective drivers of spatial distribution of infrastructure in Khorasan Razavi province with emphasis in passive defense approach and the use of Spatial Futurology studies in the context of GIS. Descriptive-analytical, library-documentary studies and statistical surveys were used in the framework of model and software analysis (Mikmak and Scenario Wizard). The results showed that according to the total research indicators, vulnerable zones in Khorasan Razavi province are distinguishable in five areas in the form of zones with very high vulnerability (7.33%), high (16.52%), moderate (29.78), low (16.94%), and very low (29.4%). Also, according to the obtained results, the density and dispersion patterns of the infrastructures of the studied area have been concentrated and clustered and randomly correlated, respectively. Meanwhile, factors such as legal criteria-policy-making, infrastructure-institutional factors, etc., were identified as key drivers of the spatial distribution of the province’s infrastructure, and accordingly, future models can be achieved in three groups of scenarios with desirability. High (green status), acceptable (yellow status) and crisis (red status) were presented. Finally, suggestions were made to increase the infrastructure of Khorasan Razavi province.