آسیب شناسی مدیریت سیاسی فضا در نظام‌های بسیط متمرکز مطالعه موردی: جمهوری اسلامی ایران

توزیع فضایی قدرت سیاسی- اجرایی در کشورها الگوهای متفاوتی دارد که در ایران از الگوی بسیط متمرکز استفاده می‌شود؛ گرچه این نوع نظام حکومتی در دهه اول انقلاب اسلامی سبب شد یکپارچگی و انسجام ملی کشور حفظ شود، اما در حال حاضر با توجه به تغییرات و دگرگونی‌های گسترده به نظر می رسد کم کم تبدیل به عاملی بازدارنده برای پیشرفت و توسعه کشور شده است. سوال اصلی این پژوهش این است که مهم‌ترین آسیب‌هایی که نظام بسیط متمرکز برای کشور ایجاد کرده است کدام‌اند؟ و شدت این آسیب‌ها نسبت به یکدیگر چگونه است؟  بر اساس مطالعات این پژوهش که به روش توصیفی - تحلیلی و با مشارکت 185 نفر از نخبگان علمی، اجرایی کشور انجام شده، 10 محور موضوعی به‌ عنوان مهم‌ترین آسیب‌های نظام بسیط متمرکز شناسایی و اولویت‏بندی شدند. این آسیب‌ها به ترتیب در آزمون آماری t تک نمونه‌ای مورد سنجش قرار گرفت و در نهایت به ترتیب شدت آسیب: کم‌توجهی به اقتضائات ویژگی‌های محلی(t:33.00)؛ مغفول ماندن ظرفیت‌های قانونی و قانون‎گذاری (t:24.00)، ناکارآمدی نظام اداری-اجرای (t:24.00)، بی‌عدالتی فضایی و توسعه نامتوازن (t:23.00)، مشارکت ناقص مردم در اداره امور محلی (t:23.00)، عدم تفکیک فرآیندی فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها (t:22.00)، عدم مسئولیت‌پذیری، حس تعلق و پاسخگویی مسئولین محلی (t:22.00)، تجمع فشارها بر دولت مرکزی (t:21.00)، عدم توسعه حزب‏گرایی (t:16.00)، تداوم فرهنگ سیاسی اقتدارگرا و متملق‏گو (t:14.00) اصلی‏ترین چالش‌هایی هستند که نظام بسیط متمرکز در کشور ایجاد کرده است و به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران برای پیشرفت و توسعه با روندی سریع‏تر، لاجرم می‌بایست به این آسیب‌ها توجه کافی نشان دهد تا مسیر تعالی جامعه را از طریق تغییر در میزان تمرکز در بستر نظام بسیط غیر متمرکز، هموار نماید.

Pathology of Political Management of Space in Centralized Simple Systems Case Study: Islamic Republic of Iran

AbstractThe spatial distribution of political-executive power in countries has different patterns with its weaknesses and strengths. In Iran, a centralized simple model is used; This type of system caused the national unity and cohesion of the country  in the first decade of the Islamic Revolution, but now, it seems has gradually become an effecting deterrent factor for the country’s progress and development due to extensive changes and transformations. The main question of this research is what are the most important disadvantages that a centralized simple system has caused to the country? And what is the severity of these? Based on the finding of this study conducted in the descriptive-analytical method with the participation of 185 academic and executive elites of the country, 10 thematic axes were identified and prioritized as the most important disadvantages of a centralized simple system. These were assessed in a one-sample t-test. The main disadvantages of the centralized simple system in the country are, Neglecting the requirements of local characteristics (t:33.00); neglecting of legal and legislative capacities (t:24.00), inefficiency of administrative-bureaucratic system (t:24.00), spatial injustice and unbalanced development (t:23.00), incomplete participation of people in Local Government Office (t:23.00), non-segregation of activities and responsibilities (t:22.00), irresponsibility, lack of belonging sense and accountability of local officials (t:22.00), pressure on the central government (t:21.00), Lack of development of parties(t:16.00), Continuation of authoritarian and flattering political culture (t:14.00). It seems that the Islamic Republic of Iran has to pay enough attention to these disadvantages in order to progress and develop faster. It has to smooth the way for the excellence of society by changing the level of concentration in the context of a decentralized simple system.