پژوهشی مردم‌نگارانه در خصوص دو مهر خرمن و نظام زراعت و مالکیت زمینداران در استان مرکزی: مطالعه موردی شهر کمیجان و روستای اسفندان

مالکیت اراضی، نظام ارباب – رعیتی و تقسیم محصولات کشاورزی داستانی به درازای تاریخ ایران زمین دارد. سیستم زراعی کشور از واگذاری و تقسیم اراضی تا سه مرحله کاشت، داشت و برداشت و نظام تقسیم محصولات و اخذ مالیات، نیازمند یک چرخه منظم نظارت و ثبت و ضبط در مناطق مختلف بوده است. در پژوهش حاضر ضمن بررسی روند زمینداری از ورود اسلام تا دوران قاجار، به بررسی دو مهر چوبی، که برای نشانه گذاری خرمن‌های گندم و جُوی حاصل از زراعت زمین‌ها استفاده می‌شده است، پرداخته می‌شود. در این مقاله، از مطالعات میدانی (مشاهده و مصاحبه) و مطالعات کتابخانه‌ای بر پایه توصیف و تحلیل به منظور بررسی نوع مالکیت زمین‌ها و نظام‌های زراعت در منطقه مورد مطالعه و این دو مهرخرمن بهره‌گیری شده است. در این پژوهش ما بر آنیم تا ماهیت و کارکرد اینگونه مهرها را در بافت اقتصادی-اجتماعی و چرخه زراعت در روستای اسفندان و شهر کمیجان بررسی نماییم. همچنین سعی می گردد هویت و ماهیت این مهرها که توسط چه کسانی و در چه مواردی استفاده می‌شدند، مشخص گردد. از طرف دیگر ضمن توصیف ساختار مهرها به این مهم پرداخته خواهد شد که فرم، جنس، نقوش و عبارات بکار رفته بر روی آن‌ها چه بوده است.با مطالعات انجام شده می توان بیان کرد که این مهرها در جوامعی با ساختار مالک و زارع کاربرد داشته و ماهیت آنها کارکردی نظارتی از سوی مالک یا ارباب بر محصول گردآوری شده (گندم و جو) در خرمنگاه بوده است.

anthropological investigation in two threshing heapstamp and cultivation system and landlord'sownership at komijan city and esfandan village inmarkazi province

introduction ownership of lands, feudalism systems and division of agricultural products has a long history in iran. agricultural system from demission and division of lands till the three step of cultivating, keeping and harvesting then division of products as well as taking tax, needs a regular circle and recording instruments as well as product measuring in different districts. in this research in addition to exploring circle of landholding from early islamic period to qajar period, two threshing heap stamp, that used to make mark on wheat as well as barley heaps are investigated. in this article we use anthropological and library studies based on descriptive and analytical approach to investigate the region cultivation and tow threshing heap stamps. the aims of this study are to identify the function as well as identity of these two stamps in socioeconomic context and investigate the circle of agriculture at komijan city and esfandan village, also tried to determine the identity and essence the stamps that are used by whom and when. in this end, structure of the stamps as well as form, material, motive and phrase on them will be described.