‌بررسی و معرفی ریخت‌شناسی نقوش در رنگین‌نگاره‌های استان لرستان (با تکیه بر نقش‌مایه سگ)

سگ از نخستین جانورانی است که به دست بشر اهلی شده است و همواره دوستان و ملازمان خوبی برای انسان‌ها بوده‌اند. نقاشی‌هایی که در غارهای انسان‌های نخستین کشف شده حاکی از این موضوع است که این دوستی حداقل سابقه‌ای 16 هزار ساله دارد. سگ در صحنه‌ها و وضعیت‌های مختلف در هنر صخره‌ای ایران در چهار حوزه فرهنگی (شمال، غرب، جنوب و شرق) نقش شده است. با توجه به دیرینگی، تنوع و پراکنش این نقوش در سنگ‌نگاره‌های مناطق مختلف در ایران، هدف از این پژوهش، مطالعه نقش‌مایه سگ و بررسی نژاد واقعی این حیوان در هنر صخره‌ای استان لرستان است. سوال اصلی پژوهش این است: ریخت‌شناسی و نژاد نقش‌مایه سگ در رنگین‌نگاره‌های استان لرستان چگونه است؟ سگ در رنگین‌نگاره‌های استان لرستان در کدام صحنه‌ها و موضوعات تصویر شده است؟ نقش‌مایه سگ در رنگین‌نگاره‌های استان لرستان با چه سنگ‌نگاره‌هایی در ایران قابل مقایسه است؟ روش پژوهش حاضر، کیفی و به‌صورت توصیفی تحلیلی تطبیقی است. شیوه گردآوری اطلاعات به صورت (کتابخانه‌ای) و میدانی است. جامعۀ آماری در این پژوهش رنگین‌نگاره‌های استان لرستان در سه منطقه (سنگ مهرداد و میرملاس در کوهدشت و تخت‌چان پلدختر) است.نتایج حاکی از این است که نقش مایه سگ در استان لرستان با توجه به ریخت شناسی آن دارای شکل های متفاوتی می باشد، نقوش به صورت تکی، گروهی در چرا و گله داری، همراه با عشایر، در حال شکار با نقوش انسانی یا به صورت مستقل یافت شده است. با توجه به بررسی تطبیقی، سه نژاد سگ در رنگین نگاره های استان لرستان یافت شد که شامل سگ شکاری (تازی)، گله: سرابی و قهدریجانی است. تمام سگ های شناسایی شده بومی منطقه بوده است که در صحنه هایی همچون شکارگاه، گله داری، کوچ، رزمگاه به تصویر کشیده شده اند. این نقوش با سنگ نگاره های حوزه های غرب، شمال غرب، جنوب، جنوب غرب و مرکزی قابل مقایسه است.

evaluating the morphology of pictographs in lorestan, irancase study: dog motif

dogs are one of the first animals domesticated by humans. dogs have always been a good friend and companion of humans. the paintings found in the caves of primitive humans indicate that the relationship between humans and dogs is at least 16 thousand years old. dogs are found in different scenes and poses in iranian rock art in all four cultural regions (i.e., north, west, south, and east). regarding the history, diversity, and dispersion of the dog motifs in pictographs of different areas in iran, this study aims to evaluate dog motifs and their breeds in the rock artworks of lorestan. the main research questions are: &what is the morphology and breed of dog motifs in pictographs of lorestan?& &which kind of scenes and subjects are included in pictographs in lorestan?& and &what rock artworks can be compared to dog motifs in pictographs of lorestan?& the current study is a qualitative research using a descriptive analytical comparative approach. the data was collected by library and field research. the statistical population included lorestan pictographs in mehrdad stone and mirmalas in kuhdasht, and takhte chan in poldokhtar. the results showed that dog motifs in pictographs of lorestan are different in morphology.