نقش دانش‌ بومی مدیریت منابع آب در پایداری سکونتگاه‌ها و معیشت آن ها (مورد مطالعاتی: منطقه هورامان)

ایرانیان از دیرباز جهت مدیریت و کنترل منابع آبی سعی در ابداع و استفاده از روش های مناسب برای مهیا نمودن آب برای ایجاد و پایداری سکونتگاه ها و زیست جمعی خود بودند. در این راستا منطقه هورامان با جغرافیایی سخت و صعب العبور به عنوان نمونه ای بارز از بروز و ظهور دانش بومی در امر مدیریت منابع آب در سطح محلی و ملی، نشانگر بلوغ و همت والای ایرانیان در این جغرافیا دار د نوشتار حاضر با هدف بررسی و ارزیابی فرهنگ مادی به جای مانده در پهنه فرهنگی منطقه هورامان، به اهمیت مسئله آب در این منطقه کوهستانی و نحوه مدیریت و کنترل آن پرداخته شده است. در پژوهش‌های میدانی که نتایج آن در این نوشتار انعکاس یافته تلاش بر آن بود تا به این پرسش‌ها پاسخ گفته شود که اصول و شیوه‌های مدیریت منابع آب در منطقه هورامان چگونه بود؟ و انواع منابع آب و سازه‌های آبی چه نقشی در شکل‌گیری سکونتگاه‌ها و شیوه معیشت جوامع منطقه داشته‌اند؟ در نتایج این پژوهش مشخص گردید که منابع آب‌های سطحی(رودخانه سیروان) و نزولات جوی به ویژه برف با وجود شیب تند منطقه هورامان، نقش موثر و مهمی در پویایی منظر فرهنگی هورامان داشته است. بر این اساس با ایجاد شبکه‌های مدیریت وانتقال منابع آب در دل سنگ و عمق دره‌ها و انتقال از طریق حفر یا احداث کانال، تاسیساتی آبی را به وجود آورده‌اند که ضمن تداوم و توسعه سکونتگاه‌ها، زمینه ارتباطات فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جوامع منطقه، همراه با معیشتی پایدار در هورامان از گذشته تا به امروز را فراهم آورده است. لازم به ذکر است جهت پایداری سکونتگاه ها، توسعه اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و شرایط سخت و کمبود آب در آینده و امروز باید به حفظ، احیاء و حمایت و گسترش همکاری در امر نظام های سنتی، مبتنی بر دانش های بومی مدیریت منابع آب تاکید داشت.

the role of indigenous knowledge of water resources management in the sustainability of settlements and their livelihood (case study: hawraman region)

iranians have tried to invent and use appropriate methods to prepare water for the creation and sustainability of their settlements and communities in order to manage water resources. in this regard, hawraman region, with its difficult and impassablegeography, is a clear example of the emergence of local knowledge in the management of water resources at the local and national level, indicating thematurity and great effort of iranians in this geography. in this article, with the aim of investigating and evaluating the material culture left in the cultural zone ofhawraman region, the importance of water in this mountainous region and how to manage and control it has been discussed. in the field research, the results of which show these findings in this research, we tried to answer these questions, what were the principles and methods of water resources management in hawraman region? and what role have the types of water sources and water structures played in theformation of settlements and the way of life of the communities in the region? in the results of this research, it was found that surface water sources (sirvan river) and atmospheric precipitation, especially snow with a steep slope in the hawramanregion, have played an important role in the dynamics of the cultural landscape of hawraman. based on this, by creating management and transfer networks of waterresources in the depths of the valleys and through digging or building canals, it creates water facilities that, while continuing and developing settlements, providecultural, economic and social communication fields along with livelihood which has been stable in hawraman from the past until today. it should be noted that for the stability of settlements, economic, social, environmental development and harshconditions and water in the future, management, preservation, revival, support and expansion of the traditional system based on local knowledge should be done.